10نمونه از سوالات دام دار درس فلسفه یازدهم
1-کدام عبارت را نمی‌توان دربارة مراتب تفکر در انسان پذیرفت؟
1) مرحلة اول تفکر، تفکر غیرفلسفی و مرتبة دوم آن، تفکر فلسفی است.
2) از نظر ملاصدرا انسان‌ها باید در کنار فطرت اول به فطرت ثانی که مرتبة برتر و عالی‌تر است، برسند.
3) فطرت اول همان مشغول بودن به امور عادی زندگی و تفکر دربارة آن‌هاست.
4) در پایان مراحل تفکر فلسفی می‌توان به دریافت فلسفی و تحقق شناخت و معرفت دست یافت.
پاسخ:2
گزینه‌ی «4» گزینه دام‌دار است.
گزینه پاسخ مربوط به نمودار صفحه 5 می‌باشد که کاملا صحیح است. نکته دیگر در نظر ملاصدرا است که باید به تک‌تک کلمات آن دقت شود. انسان‌ها در کنار فطرت اول به فطرت ثانی نمی‌رسند. بلکه با عبور از فطرت اول به فطرت ثانی می‌رسیم. (طبق عقیده ملاصدرا)
2-چه تعداد از گزاره‌های زیر کاملاً درست است؟
الف) لفظ فلسفه ریشة یونانی دارد و عربی شدة کلمة فیلوسوفیا به معنی دوستدار دانایی است.
ب) گروه سوفیست‌ها پیروزی بر رقیب را مهم‌ترین هدف خود می‌دانستند و واژة فلسفه را بر سر زبان‌ها انداختند.
ج) علت اصلی و حتمی سقراط برای این‌که مایل نبود او را سوفیست بخوانند، هم ردیف نشدن با سوفیست‌ها بود.
د) معنای ابتدایی کلمة فیلسوف دانشمند و معنای دوم آن مترادف با دوستدار دانش شد.
ه) سوفیست‌ها مقیاس واقعیت را فهم و درک شخصی افراد می‌دانستند.
1) دو 2) یک 3) چهار 4) سه
پاسخ:2
گزینه‌ی «1» گزینه دام‌دار است.
در این سوال باید به معنای فلسفه دقت شود. این مبحث مفاهیم بسیار نزدیک به هم هستند و از قسمت‌هایی است که همیشه مورد توجه طراحان سوال می‌باشد. فیلوسوفیا به معنی "دوستداری دانایی" است و فیلسوف یعنی "دوستدار دانش".
3-درستی یا نادرستی عبارت‌های زیر در کدام گزینه به‌ترتیب بیان شده است؟
الف) همة ما انسان‌ها باورهای صرفاً یکسانی داریم که براساس آنها زندگی می‌کنیم.
ب) انسان‌هایی که اهل تفکر فلسفی هستند می‌خواهند به ریشة باورهای خود برسند.
ج) باورهای هرکس معنادهنده به زندگی اوست و براساس آن، تنها اهداف قابل قبولی را انتخاب می‌نماید.
د) ساختن بنیان‌های فکری، آزاد‌اندیشی و استقلال شخصیت از ثمرات اندیشیدن فیلسوفانه است.
1) غ ـ ص ـ ص ـ غ 2) ص ـ ص ـ غ ـ غ
3) ص ـ غ ـ غ ـ ص 4) غ ـ ص ـ غ ـ ص
پاسخ:4
گزینه‌ی «1» گزینه دام‌دار است.
نکته سوال در قسمت ج می‌باشد که تعدادی از دانش‌آموزان نتوانسته‌اند نادرستی آن را حدس بزنند و گزینه یک را انتخاب کرده‌اند. دقت شود، باورهای هر کس معنادهنده به زندگی اوست، اما این دلیلی نمی‌شود که تنها اهداف قابل قبول را انتخاب کند و ممکن است دچار خطا بشود.
4-به‌ترتیب پاسخ هر یک از سؤال‌های زیر در کدام گزینه به درستی ذکر شده است؟
الف) نظر پارمنیدس در مورد هستی و وجود کدام است؟
ب) پیش از تالس کدام نوع اندیشه در میان مردم رواج داشت؟
ج) از نظر تالس اولین چیز، چیست؟
1) الف) هستی و وجود در حال حرکت و شدن است و حقیقتی ثابت ندارد. ب) اندیشه‌های اسطوره‌ای و تخیلی و افسانه‌های مربوط به خدایان و درگیری‌های میان آنان ج) آتش
2) الف) هستی و وجود حقیقتی ثابت دارد و در حال حرکت و شدن نیست. ب) اندیشه‌های دینی و خرافاتی و داستان‌های مربوط به پیامبران و رسالت آنان ج) آتش
3) الف) هستی و وجود حقیقتی ثابت دارد و در حال حرکت و شدن نیست. ب) اندیشه‌های اسطوره‌ای و تخیلی و افسانه‌های مربوط به خدایان و جنگ‌ها درگیری‌های آنان ج) آب
4) الف) هستی و وجود در حال حرکت و شدن است و حقیقتی ثابت ندارد. ب) اندیشه‌های اسطوره‌ای و تخیلی و افسانه‌های مربوط به خدایان و جنگ‌ها درگیری‌های آنان ج) آب
پاسخ:3
گزینه‌ی «4» گزینه دام‌دار است.
تعدادی از دانش‌آموزان به طور مشخص عقیده پارمنیدس دچار اشتباه شده‌اند. از نظر او هستی، یک امر واحد ثابت است و حرکت و شدن ندارد که در گزینه 4 برعکس این موضوع بیان شده است.
5-دربارة معرفت‌شناسی در فلسفة یونان باستان، کدام عبارت درست است؟
1) قبل از فلاسفة یونان هم بحث معرفت‌شناسی مطرح بوده است.
2) در یونان باستان، معرفت‌شناسی به صورت مستقل مطرح شد.
3) فلاسفة یونان از مسائلی مانند «ارزش شناخت» در حوزة معرفت‌شناسی بحث می‌کردند.
4) پارمنیدس از طرفداران اعتبار شناخت حسی در یونان باستان بود.
پاسخ:3
گزینه‌ی «2» گزینه دام‌دار است.
تعدادی از دانش‌آموزان گزینه 2 را به اشتباه انتخاب کرده‌اند، چون به مفهوم عبارت‌ها دقت کافی نداشته‌اند. معرفت‌شناسی همیشه جزئی از فلسفه بوده است پس هیچ‌وقت به صورت مستقل مطرح نشده است.
6-نظر ابن‌سینا در مورد شناخت وحیانی و شناخت شهودی به‌ترتیب چه بود؟
1) اختصاص به پیامبران دارد ـ به هیچ عنوان از شناخت شهودی سخنی نگفته است.
2) در کنار عقل و حس، اعتبار دارد ـ آن را در تبیین فلسفی خود وارد نمی‌کرد.
3) اختصاص به پیامبران دارد ـ به عنوان یک منبع شناخت می‌تواند دست‌مایة تبیین فلسفی باشد.
4) اعتبار آن کمتر از شناخت عقلی است ـ به هیچ وجه نمی‌توان اعتباری برای آن قائل شد.
پاسخ:2
گزینه‌ی «3» گزینه دام‌دار است.
نکته در قسمت سوال است که دانش‌آموزان به فعل جمله دقت نکرده‌اند. ابن‌سینا نیم‌نگاهی به شناخت شهودی داشت اما آن را در تبیین فلسفی خود وارد نمی‌کرد.
7-نظر کانت دربارة معرفت که آن را حاصل همکاری عقل و حس می‌داند، در نتیجة کدام مورد بوده است؟
1) پیدایش دیدگاه‌های جدید در غرب، مانند پوزیتیویسم یا اثبات‌گرایی
2) پیدایش دو جریان عقل‌گرا و تجربه‌گرا در غرب و نزاع بین آنها
3) پیدایش این نظر که هر امری که از طریق تجربه اثبات نشود، معرفت به حساب نمی‌آید.
4) پیدایش تدریجی نظریات نسبی‌گرایانه
پاسخ:2
گزینه‌ی «1» گزینه دام‌دار است.
به طور مشخص علت اشتباه عده‌ای از دانش‌آموزان، عدم دقت در رابطه علت و معلول موارد بیان شده است. دقت شود که نظر کانت در نتیجه و تلاش برای آشتی دادن عقل‌گرایان و تجربه‌گرایان بود که منجر به پیدایش دیدگاه‌های جدید مثل پوزیتیویسم شد.
8- مورد اختلاف دکارت و ملاصدرا در باب رابطة روح و بدن کدام است؟
1) دکارت روح را نتیجة تکامل بدن می‌داند. 2) ملاصدرا روح را باطنِ بدن می‌داند.
3) دکارت روح و بدن را مجزّا نمی‌داند. 4) ملاصدرا روح و بدن را ضمیمه‌شده به یکدیگر می‌داند.
پاسخ:2
گزینه‌ی «4» گزینه دام‌دار است.
تعدادی از دانش‌آموزان به فعل جمله و مفهوم آن دقت نکرده‌اند. بر اساس اعتقاد ملاصدرا روح چیزی ضمیمه شده به بدن نیست، بلکه نتیجه رشد و تکامل خود جسم و بدن است. هر اتفاقی در روح (باطن) بیفتد، در بدن (ظاهر) ظاهر می‌شود.
9-تعریف «انسان» بر اساس آشنایی او با مفهوم اخلاق کدام است؟
1) انسان موجودی است که فطرتاً به خوبی گرایش دارد و از بدی گریزان است.
2) انسان موجودی است اخلاقی که حسن و قبح را درک می‌کند و کارهایی بر اساس این درک انجام می‌دهد.
3) انسان حیوانی ناطق است که کارهایش بر اساس معیارهای اخلاقی است.
4) هستی انسان وابسته به اخلاق است و بدون آن خدشه‌دار می‌شود.
پاسخ:2
گزینه‌ی «3» گزینه دام‌دار است.
این سوال از «کادر زردرنگ» ابتدای درس است که به دلیل عدم توجه کافی دانش‌آموزان آن را به درستی پاسخ نداده‌اند. حیوان ناطق و تعریف انسان مربوط به درس منطق است.
10-در کدام گزینه گزارة نادرستی ذکر شده است؟
1) فلاسفة مسلمان معتقدند انسان توانایی علاقه ورزیدن هم به فضائل و هم به رذائل را دارد.
2) دیدگاه فلاسفة مسلمان در فلسفة اخلاق به حسن و قبح عقلی مشهور است.
3) اگر تمایلات حیوانی و مادی انسان قوی باشد قادر است مانع رسیدن انسان به فضیلت‌ها شود.
4) فلاسفة مسلمان معتقدند انسان فطرتاً به ثروت و لذت‌های مادی متمایل است پس انتخاب فضائل چندان آسان نیست.
پاسخ:4
گزینه‌ی «2» گزینه دام‌دار است.
عدم دقت تعدادی از دانش‌آموزان به پاورقی‌ها، علت ناآشنا بودن و پاسخ نادرست دادن می‌باشد. در گزینه پاسخ هم باید به تک‌تک کلمات دقت شود. عمل به فضائل نه انتخاب فضائل، چندان آسان نیست.