این مطلب شامل درسنامه با 5 تست چالشی از کتاب سه سطحی دین و زندگی دوازدهم، فصل نهم میباشد.
در فایل ضمیمه درسنامه به همراه پاسخ تشریحی سوالات قرار داده شده است.
این مطلب توسط مریم فلاح تهیه شده است.
* گروه پشتیبانان ویژه کانون *
رسول خدا (ص) دعوت خود را در جامعه‌ای جاهلی آغاز کرد که نشانه‌هایی بسیار اندک از تعقل و تفکر و دانایی داشت. آن جامعه سرشار از خرافات و مظاهر جهل بود. شعر می‌سرودند اما برای شراب، شکار، غارت، عشق حیوانی و بت‌پرستی. برای آمدن باران آتش می‌افروختند. شتر سالم را با آهن حرارت دیده داغ می‌زدند تا شتر دیگری که مریض است بهبود یابد. گفته‌اند در میان این مردم فقط هفده نفر بودند که خواندن و نوشتن می‌دانستند.
پیامبر اکرم (ص) آمد تا این جامعه را متحول کند و مردم را به سوی زندگی مبتنی بر تفکر و علم سوق دهد. اولین آیاتی که بر رسول خدا (ص) نازل شد و آغازگر رسالت وی بود، دربارة دانش و آموختن بود.
دعوت به تفکر، تعقل، تدبیر و خردورزی در جای‌جای این کتاب آسمانی مشاهده می‌شود. نزول تدریجی آیات قرآن کریم و دعوت مکرر این کتاب به خردورزی و دانش از یک طرف و تشویق‌های دائمی رسول خدا (ص) از طرف دیگر سدّ جاهلیت و خرافه‌گرایی را شکست و یکی از جاهل‌ترین جواع آن روز را مشتاق علم ساخت. رسول خدا (ص) نه تنها همه را دعوت به علم‌آموزی کرد بلکه آموختن علم را برای مردم واجب دانست و فرمود: «طلب علم بر هر مرد و زن مسلمان فریضیه است.»
.................................................................................... منبع: سه‌سطحی دینی دوازدهم
441-آغاز رسالت رسول خدا (ص) با آیاتی مبتنی بر کدام موضوع بود و کدام آیة شریفه گویای این حقیقت است؟
1) دانش و آموختن ـ «مَن آمَنَ بِالله وَ الیَومِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُم أجرُهُم عِندَ رَبّهم»
2) دانش و آموختن ـ «قُل هَل یَستَوی الّذین یَعلَمُونَ وَ الّذینَ لا یَعلَمُونَ»
3) توحید و نفی شرک ـ «قُل هَل یَستَوی الّذین یَعلَمُونَ وَ الّذینَ لا یَعلَمُونَ»
4) توحید و نفی شرک ـ «مَن آمَنَ بِالله وَ الیَومِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُم أجرُهُم عِندَ رَبّهم»
رسول خدا (ص) به رسالت برانگیخته شده بود تا جامعه‌ای بنا نهد که در آن جامعه، به جای حکومت ستمگران و طاغوتیان، ولایت الهی حاکمیت داشته باشد و نظام اجتماعی بر پایة قوانین و دستورات الهی استوار گردد.
این معیار یکی از دلایل تشکیل حکومت اسلامی و پذیرش ولایت الهی است که در سال گذشته، به عنوان یکی از مسئولیت‌های پیامبر (ص) توضیح داده شد و ادامة آن بعد از پیامبر (ص) تبیین گردید. همچنین گزارشی از خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس ارائه و مشخص شد که آنان از دایرة ولایت الهی خارج شدند و آنان نه بر اساس دستورات الهی، بلکه بر اساس امیال خود حکومت می‌کردند.
.................................................................................... منبع: سه‌سطحی دینی دوازدهم
448- با توجه به این واقعیت که خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس بر اساس امیال خود حکومت می‌کردند، مفهوم کدام آیة شریفه به وضوح نادیده گرفته شد؟
1) «قُل هَل یَستَوی الّذین یَعلَمُونَ وَ الّذینَ لا یَعلَمُونَ إنّمَا یَتَذَکر اُولُوا الألبابِ»
2) «لَقَد اَرسلنا رُسُلَنا بِالبَیِّناتِ وَ اَنزلنا مَعَهُمُ الکِتابَ وَ المیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط»
3) «یا أیهَا الذینَ آمَنُوا أطیعُوا اللهَ وَ أطِیعُوا الرَّسولَ وَ أولِی الأمرِ مِنکم»
4) «مَن آمَنَ باللهِ وَ الیَومِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُم أجرهُم عِندَ ربِّهِم»
یکی از اهداف مهم پیامبر اکرم (ص) ارتقای جایگاه خانواده، به عنوان کانون رشد و تربیت انسان‌ها و مانع اصلی فساد و تباهی بود. احیای منزلت زن و ارزش‌های اصیل او از عناصر اصلی این برنامه به‌شمار می‌رفت. در آن عصر، زن همچون کالا تلقی می‌شد و از کمترین حقوق فردی و اجتماعی، حتی حق مالکیت برخوردار نبود. تولد دختر در خانواده سرافکندگی آن خانواده را به دنبال داشت. در چنین شرایطی که زن، از هرگونه احترام و جایگاه محروم شده بود، رسول خدا (ص) با گفتار و رفتار خویش انقلابی عظیم در جایگاه خانواده و زن پدید آورد.
.................................................................................... منبع: سه‌سطحی دینی دوازدهم
462- یکی از عناصر اصلی برنامة مهمی که رسول خدا (ص) برای ارتقای جایگاه کانون رشد و تربیت انسان‌های بافضیلت پیریزی کرده بود، کدام است و عامل مؤثر در تحول عظیم آن، چه بود؟
1) احیای منزلت زن و ارزش‌های اصیل او ـ اهتمام پیامبر (ص) و تلاش مسلمین
2) احیای منزلت زن و ارزش‌های اصیل او ـ قول و فعل نبوی
3) قائل بودن به حق تحصیل برای زنان ـ قول و فعل نبوی
4) قائل بودن به حق تحصیل برای زنان ـ اهتمام پیامبر (ص) و تلاش مسلمین
وضعیت این معیار در دورة تمدن اسلامی
تلاش پیامبر اکرم (ص) و پیشوایان ما سبب علاقة مسلمانان به علم و دانش شد، به طوری که توجه نیاکان ما به اندیشه و ارزشمندی علم روزافزون شد و ثمرات آن در تمدن اسلامی مشاهده گردید.
مثلاً نیاکان ما در جهان اسلام توانستند علوم و دانش بشری را از چند شاخة محدود به پانصد شاخه برسانند و این به معنای توسعة زیاد علم بود که ناچار بودند آن را شاخه شاخه کنند و به صورت تخصصی بدان بپردازند. شوق و علاقة آنان به دانش سبب شد که در بسیاری شهرها در کنار هر مسجد، مدرسه‌ای نیز بنا کند. در آن روزگار، دانشجویان اروپایی برای تحصیل به دانشگاه‌های اسلامی می‌شتافتند و پادشاهان آنان برای معالجه به بیمارستان‌های مسلمانان مراجعه می‌کردند.
یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان در تمدن اسلامی ابن‌سینا بود که به حق، آثار وی یکی از عوامل اصلی تحول اندیشه در اروپا و توجه بیشتر اروپاییان به تفکر فلسفی و دانش طبیعی محسوب می‌شود.
کتاب «شفا»ی بوعلی یک دایرة‌المعارف در منطق، ریاضیات، علوم طبیعی و فلسفه است و بخش فلسفی آن هنوز هم از مهم‌ترین کتاب‌های فلسفی جهان محسوب می‌شود.
ملاصدرا، فیلسوف بزرگ اسلامی دربارة هماهنگی میان دین و تفکر عقلی می‌گوید: «نمی‌شود قوانین این دینِ بر حقّ الهی، که چون خورشید روشن و درخشان است با دانش استدلالی یقینی مخالفت داشته باشد. نیست باد آن فلسفه‌ای که قوانینش با کتاب قران و سنت رسول خدا (ص) و ائمة اطهار (ع) مطابقت نداشته باشد.»
.................................................................................... منبع: سه‌سطحی دینی دوازدهم
474- ساختن مدرسه در کنار مسجد در دورة تمدن اسلامی، ثمرة میمون چه امری بود و ملاصدرا در وصف رشد علمی در سایة تمدن باشکوه اسلامی از چه موضوعی سخن به میان می‌آورد؟
1) علاقه و شوق مسلمانان به دانش ـ مطابقت علوم طبیعی و الهی با یکدیگر
2) علاقه و شوق مسلمانان به دانش ـ هماهنگی میان دین و تفکر عقلی
3) وجوب طلب علم بر هر مرد و زن ـ هماهنگی میان دین و تفکر عقلی
4) وجوب طلب علم بر هر مرد و زن ـ مطابقت علوم طبیعی و الهی با یکدیگر
یکی از مهم‌ترین اهداف پیامبر اکرم (ص) برپایی جامعه‌ای عدالت محور بود به طوری که در آن مظلوم بتواند به آسانی حق خود را از ظالم بستاند و امکان رشد برای همة انسان‌ها فراهم باشد، نه اینکه نعمت‌ها و ثروت‌های زمین در انحصار گروهی محدود باشد. پیامبر از هر فرصتی برای رفع تبعیض‌های طبقاتیِ حاکم بر نظام جاهلی و برقراری فرهنگ برابری و مساوات در جامعه، کمال استفاده را می‌نمود و از هیچ تلاشی در این راه فروگذار نمی‌کرد.
به طور مثال، به مردم می‌فرمود: «برترین جهاد، سخن حقی است که انسان در مقابل سلطانی ستمگر بر زبان آورد.»
قرآن کریم در آنجا که اوصاف نمازگزاران را بیان می‌کند، یکی از ویژگی‌های آن‌ها را اینگونه ذکر می‌کند که آنان در مال خود برای محرومان و فقیران نیز حق معینی قرار داده‌اند و آنجا که می‌خواهد تکذیب‌کنندگان دین را معرفی کند، از کسانی یاد می‌کند که یتیمان را از خود می‌رانند و دیگران را به اطعام مساکین تشویق نمی‌نمایند.
رفتار پیامبر اکرم (ص) و بیانات قرآن کریم فضایی به وجود آورد که در آن، فاصلة طبقاتی و فقر و بی‌توجهی به محرومان زشت شمرده می‌شد و مساوات و قسط، ارزشی والا تلقی می‌گردید.
.................................................................................... منبع: سه‌سطحی دینی دوازدهم
443- کدام آیة مبارکه، حاکی از برپا کردن نظام اجتماعی بر پایة قوانین الهی است؟
1) «من آمن بالله و الیوم الآخر و عمل صالحاً فلهم اجرهم عند ربّهم»
2) «قل هل یستوی الّذین یعلمون و الّذین لا یعلمون»
3) «لقد ارسلنا رسلنا بالبیّنات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان»
4) «یا ایّها الّذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرّسول و اولی الامر منکم»
پاسخ ها
441- گزینة «2»..........................................................................................................................................................
پیامبر اکرم (ص) آمد تا جامعة زمان خود را متحوّل کند و مردم را به سوی زندگی مبتنی بر تفکر و علم سوق دهد. اولین آیاتی که بر رسول خدا (ص) نازل شد و آغازگر رسالت وی بود، دربارة دانش و آموختن بود و آیة شریفة «قَُل هَل یَستَوی الّذین یَعلَمونَ وَ الّذینَ لا یَعلَمون إنّما یَتَذَکّرُ أولُوا الألبابِ» نیز بر اهمیت علم و خرد ورزیدن اشاره دارد.
448- گزینة «3»..........................................................................................................................................................
خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس از دایرة ولایت الهی خارج شده و دستورات الهی را نادیده گرفته و بر اساس امیال خود حکومت می‌کردند و به وضوح دستور خداوند در آیة شریفة «یا أیهَا الّذین آمَنُوا أطیعُوا اللهَ وَ ...» را نادیده می‌گرفتند.
462- گزینة «2»..........................................................................................................................................................
یکی از اهداف مهم پیامبر اکرم (ص) ارتقای جایگاه خانواده به عنوان کانون رشد و تربیت انسان‌ها و مانع اصلی فساد و تباهی بود. احیای منزلت زن و ارزش‌های اصیل او از عناصر اصلی این برنامه به‌شمار می‌رفت. پیامبر اکرم (ص) با گفتار و رفتار خویش (قول و فعل نبوی)، انقلابی عظیم در جایگاه خانواده و زن پدید آورد.
474- گزینة «2»..........................................................................................................................................................
شوق و علاقة مسلمانان به دانش سبب شد که در بسیاری از شهرها در کنار هر مسجد، مدرسه‌ای نیز بنا کنند. ملاصدرا، فیلسوف بزرگ اسلامی دربارة هماهنگی میان دین و تفکر عقلی می‌گوید: «نمی‌شود قوانین این دین بر حقّ الهی که چون خورشید، روشن و درخشان است، با دانش استدلالی یقینی مخالفت داشته باشد. نیست باد آن فلسفه‌ای که قوانینش با کتاب قرآن و سنت رسول خدا (ص) و ائمة اطهار (ع) مطابقت نداشته باشد.»
443-گزینة «4»...........................................................................................................................................................
رسول خدا (ص) آمده بود تا مردم را از حکومت و ولایت طاغوت و ستمگران نجات دهد و نظامی اجتماعی بر پایة قوانین الهی بنا کند. آیة «یا ایّها الّذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرّسول و اولی الامر منکم» بیان کنندة این مفهوم میباشد.
