تاريخچه چاي در ايران
ابتدا مصرف چاي در ميان قبايل چين مرسوم گشته وتاريخ دقيقي براي مصرف چاي در ايران را نمي توان مشخص نمود ليکن براساس نوشته هاي بجا مانده از مورخين و محققين و سفرنامه ها ، مصرف چاي در ايران از اواخر قرن پانزدهم و آغاز قرن شانزدهم شروع و شخصي به نام حاج محمد گيلاني ، تاجر ايراني ، اطلاعات اوليه مربوط به چاي و طريقه مصرف آن را از چين به اروپا برده است .
به دليل دوري از مراکز توليد و شرايط نامساعد حمل ونقل و تجارت آن از يک طرف و نزديکي تجارت ايران با چين و راههاي ارتباطي مطمئن مثل جاده ابريشم از طرف ديگر باعث جايگزيني چاي به جاي قهوه گرديد .
مصرف چاي در ايران با وارداتي که از طريق شمال (کشورچين) و از طريق جنوب (کشورهند ) انجام مي گرفت تامين مي شد . در سال ۱۲۶۱ هـ . ش ، شخصي به نام حاج محمد اصفهاني کشت چاي در ايران را آغاز نمود ولي به عللي رونق و توسعه نيافت تا در سال ۱۲۷۹ هـ ش ، بار ديگر با تلاش و احتمام محمد ميرزاي چايکار ملقب به کاشف السلطنه که ژنرال کنسول ايران در هندوستان بود ، آغاز گرديد . او با اين ديدگاه که مقدار زيادي ارز براي واردات چاي صرف ميگردد و توليد چاي مي تواند يکي از منابع عظيم براي رونق اقتصادي کشور باشد اقدام به کشت چاي نمود .
کاشف السلطنه در هندوستان با وجود اينکه دولت هند از يادگيري فنون چايکاري براي اتباع خارجي شديداٌ ممانعت بعمل مي آورد ، توانست فنون کشت و توليد چاي را بياموزد و با مطالعه و بررسي شرايط آب و هوايي ايران و مشابهت آب و هواي شمال کشور با کشور هندوستان طي فداکاري و زحمات فراوان ، تعداد زيادي بذر و سه هزار اصله نهال را با شرايط حمل ونقل آن زمان که گاري و درشکه بوده ، به ايران انتقال داد و اقدام به احداث باغ چاي در لاهيجان و کلارآباد نمود (سال ۱۲۷۹ هـ . ش) اين عمل او مورد مخالفت عده کثيري که از جانب برخي محافل تحريک مي شدند قرار گرفت و حتي در بعضي از موارد منجر به کندن نهالها و ويران کردن باغات شد .
ضمناً چون بهره برداري از باغات چاي پس از پنج سال از غرس نهال دو ساله آغاز مي شود و کشاورزان در آن زمان نيز آشنايي کافي در امور کاشت ، داشت و برداشت نداشتند لذا علاقه و تمايل به کشت چاي نشان نمي دادند اما کاشف السلطنه با تحمل مرارت هاي زياد و رويارويي با موانع مادي و مشکلات اجتماعي شرايط گسترش احداث باغهاي چاي در واحد سطح را فراهم کرد و با ايجاد انگيزه ، زمينه علاقمندي کشاورزان به کشت چاي را بوجود آورد .
نخستين بار تعدادي از کشاورزان در حومه شهر لاهيجان (چارخانه سر) کشت چاي را آغاز کردند و به تدريج در ساير نقاط استان گيلان گسترش يافت بطوريکه در سال ۱۳۱۹ مساحت باغات چاي به ۶۰۰ هکتار رسيد . روند توسعه تدريجاً ادامه داشت تا اينکه در سال ۱۳۳۷ دولت ايران اقدام به تأسيس سازمان چاي کشور نمود تا کشاورزان چايکار و صاحبان صنعت چايسازي را تحت حمايت قرار دهد . در حال حاضر سطح زير کشت چاي حدود ۳۲۰۰۰ هکتار مي باشد که در بيش از ۹۰۰ قريه در شهرهاي صومعه سرا ، فومن ، شفت ، رشت ، لاهيجان ، آستانه اشرفيه ، سياهکل ، لنگرود ، رودسر و املش در استان گيلان و شهرهاي رامسر و تنکابن تا حوالي چالوس در استان مازندران به طول حدود ۲۰۰ کيلومتر بصورت نامنظم و مجزا با فواصل کم و زياد و دور و نزديک با جاده اصلي بصورت پراکنده قرار گرفته و هم اکنون حدود ۶۰۰۰۰ خانوار در کشت و کار اين محصول اشتغال دارند .