مینا افشار: ۳۰ روز از تابستان با یک چشم برهم زدنی گذشت و ۲ماه دیگر آن در حال سپری شدن است، بنابراین نباید این فرصت طلایی برای سفر به مناطق زیبا و بکر را از دست داد. مناطق زیبایی که سرسبزی آنها در فصل تابستان مناظری را پدید می‌آورد که آدمی را مبهوت می‌سازد. پس فقط کافی است فرصت را غنیمت شمارد و از این روزهای باقی مانده تابستان استفاده کرد. در این گزارش به پیشنهاد سفر و معرفی یکی از مرتفع ترین استان‌های ایران که به «بام ایران» معروف است، پرداخته ایم، منطقه ای خوش آب و هوا که علاوه بر جاذبه‌های طبیعی از مقصدهای مهم گردشگری نیز محسوب میشود.
چهار محال و بختیاری با دارا بودن بیش از ۲۵۰ جاذبه گردشگری و طبیعت‌گردی برجسته، یکی از مقصدهای مهم گردشگری در ایران است. این استان بویژه در گردشگری روستایی و عشایری دارای جاذبه‌های بسیاری است. جنگل‌های بلوط ، آبشارها، دشت لاله های واژگون، گرداب‌ها و تالاب‌های بسیار زیبایی مانند تالاب چغاخور از زیباترین جاذبه‌های طبیعت‌گردی و اکوتوریسم در ایران هستند. این استان با مناطق کوهستانی و برف‌گیر خود سرچشمه بزرگترین و شناخته شده‌ترین رودخانه‌های دائمی ایران مانند کارون، دز و زاینده‌رود را در خود جای داده است.
استان چهارمحال و بختیاری از جمله مناطق كوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب میشود و بین ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی گرينويچ قرار دارد. این استان از شمال و مشرق به استان اصفهان، از مغرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سمت شمال غربی به استان لرستان محدود میشود.
نام "چهارمحال و بختیاری" اشاره به دو بخش چهارمحال و منطقهٔ بختیاری دارد. چهارمحال بخشی روستانشین میان اصفهان و منطقهٔ بختیاری بود. محال جمع مکسر کلمه محل به معنی ناحیه و مکان است و چهار محال یعنی چهار ناحیه که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در تقسیمات کنونی استان، لار و کیار در شهرستان شهرکرد، میزدج در شهرستان فارسان و گندمان در شهرستان بروجن قرار می‌گیرد. منطقه بختیاری نیز که از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ یختیاری بوده و هست، هم اکنون شامل شهرستانهای کوهرنگ، فارسان، اردل و لردگان است.
موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی شهرکرد
شهرکرد یکی از شهرهای مرکزی ایران و مرکز استان چهارمحال و بختیاری است که در ۹۷ کیلومتری جنوب غربی اصفهان قرار دارد. نام قبلی این شهر دهکرد بوده که بعد از تبدیل به شهر در (شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی)، به شهرکرد تغییر نام داده است. شهرکرد مرتفع ترین مرکزِ استان در ایران است و به همین دلیل به بام ایران شهرت دارد و از لحاظ موقعیت جغرافیایی در بخش شمالی رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. از لحاظ آب و هوایی چون در منطقه کوهستانی قرار گرفته، تابستان‌های معتدل و خنک و زمستان‌های بسیار سردی دارد. با توجه به تپه های باستانی و سفالینه هایی که در این شهر کشف شده میشود گفت این شهر از قدمتی هفت هزار ساله برخوردار است.
اگر با خودروی شخصی خود قصد سفر دارید، فرصت مناسبی است با عبور از مسیرهای بکر و زیبا از جاذبه‌های طبیعت گردی برتر این استان بازدید کنید. بهترین زمان برای سفر به این استان و جاذبه‌های گردشگری اش فصل بهار و تابستان است. از تهران، با خودروی شخصی حدود ۶ ساعت می توان رانندگی کرد و خود را به شهرکرد رساند. استان چهارمحال و بختیاری و مرکز آن شهر شهرکرد یکی از مناطقی است که جاذبه‌های طبیعی و گردشگری بی‌نظیری دارد. آبشار، رودخانه های پرآب، هوای بسیار خنک، جنگل‌های حفاظت شده، چشمه‌های آب سرد و آب گرم، پیست اسکی، بسترهای قانونی ماهی‌گیری، موقعیت مناسب برای کوهنوردی و... از جمله جاذبه‌هایی است که در این منطقه وجود دارد.
جاذبه‌های طبيعی و گردشگری شهرکرد
هوا که رو به گرمی است، جاهای خوش آب و هوا و سرسبز برای سفر زياد طرفدار دارد. از جمله جاهايی كه در تعطيلات و حتی آخرهفته‌ها خيلی شلوغ میشود، آبشارها هستند، چون وجود آبشار در یک منطقه، باعث خوش آب و هوا شدن آن مکان میشود؛ مناطقی كه هم كوه دارد و هم اغلب جنگلی هستند. بد نیست بدانید که شهرکرد ۳ آبشار مشهور دارد. آبشار دره عشق، آبشار آتشگاه و آبشار تونل کوهرنگ.
آبشار دره عشق: این آبشار در منطقه مشایخ شهرستان اردل مجاور روستای دره عشق و در 130 کیلو متری شهرکرد قرار دارد. این آبشار با سرعت زیاد از دل کوه بیرون می آید و یکصد متر ارتفاع دارد و در کنار این آبشار رود کارون به آرامی جاری است و در ترکیب با انارستان و شالیزارهای روستای دره عشق و دورک اناری فضای شگفت انگیزی را بوجود آورده است.
آبشار آتشگاه: این آبشار در یكصد و نود كیلومتری شهركرد و چهل كیلومتری شهر لردگان بعد از روستای میلاس و سردشت در دره ای روح افزا و دلگشا به طول دو كیلومتر در بالادست روستای كوچك آتشگاه قرار گرفته است روستای آتشگاه که خاطرات سرداران ایلامی را به یاد می آورد دره ای تنگ و زیبا با خصوصیات بکر و طبیعی است در میان دره نهر خروشانی جاری است و سنگ‌های آهکی و گچی و درختان کهن سال گردو چنار و بلوط و زبان گنجشک پیرامون آن را فرا گرفته مسیر این آبشار از سرچشمه تا اتصال به رود خانه خرسان و را فضای سرسبز و بی نظیری از انواع درختان و گیاهان جنگلی فرا گرفته است . شیب زیاد و پستی و بلندی های دره بطول 3 کیلو متر ، آبشار های متعدد كوچك و بزرگی را ایجاد كرده است که در فاصله 200 متری 2 آبشار بزرگ خود نمایی می‌کنند. پیوند عناصر زیبای طبیعی چون دره، سبزه زار و اقلیم مناسب، فضای بسیار فرح بخشی را برای تفرج و گشت و گذار در این مكان فراهم می آورد. سراسر بهار و تابستان این آبشار قابل مشاهده است.
آبشار تونل کوهرنگ: این تونل در سال 1322 برای انتقال قسمتی از آب چشمه کوهرنگ و چشمه های مجاور به زاینده رود در چلگرد ساخته شد. تلاش برای انتقال آب به ازمنه بسیار دور بر می گردد. در دوران صفویان تلاش برای ایجاد شکاف در کوه کارکنان وانتقال آب، راه به جایی نبرد. آثار این تلاش و شکاف هنوز بر پیکره کوه کارکنان پیداست.
پارک جنگلی پروز: در 50 كیلومتری لردگان، گردشگاه زیبای پروز با طبیعت بهشتی خود در امتداد دره ای سرسبز قرار گرفته است. فضای دنج و خلوت، سایه سار درختان بلند و قد كشیده این پارك، چشمه های زلال متعدد، به علاوه شالیزارهای پراكنده و درختان جنگلی اطراف، تصویری زیبا از طبیعت خداوندی را جلو چشم هر بیننده ای به نمایش می گذارد. به طوری كه كمتر گردشگر و بازدید كننده ای است كه با یك بار دیدن، میل بازدید مجدد در دلش موج نزند.
غار یخی چما: در فاصله 25 كیلومتری چلگرد در نزدیكی روستای شیخ علیخان، یكی از نادرترین و اعجاب انگیزترین غارهای منطقه به نام غار یخی چما با قندیل های فراوان یخی واقع شده است. از زیر یخ های این غار، چشمه ای با آب سرد در جریان است كه نهایتا به سد كوهرنگ می ریزد. قرار گرفتن در دره های عمیق و انباشت حجم برف های چندین ساله در این مكان سبب شده قندیل های یخ و توده های عظیم برف به صورت دائمی و در تمام فصول سال باقی بمانند.
غار سراب: غار سراب در 56 كیلومتری جنوب غربی شهركرد و حدود 7 كیلومتری شهر باباحیدر در مسیر دره ای زیبا، در مجاورت روستای امیدآباد قرار گرفته است. این غار شگفت انگیز دو دهانه دارد و به دلیل وجود موانع طبیعی بیش از 600 متر از آن قابل دسترسی نیست. از یكی از دهانه های غار، آبی خروشان و خنك بیرون می آید. ارتفاع سقف غار در بعضی از نقاط به 15 متر می رسد. در دالان طویل غار قندیل های آهكی زیبا به وفور وجود دارد.
پیر غار: در جنوب روستای ده چشمه به فاصله ی 6 کیلو متری فارسان و 38 کیلومتری جنوب غربی شهرکرد گردشگاهی به غایت مصفا و مفرح آرمیده است .بر روی قسمتی از این تپه سنگی مشرف به این گردشگاه سه کتیبه به خط نستعلیق به دستور خسرو خان سردار ظفر بختیاری حک شده است متن این کتیبه ها مجملی از شرح لشگر کشی بختیاری ها به اصفهان و تهران و نقش سرداران بختیاری در سرکوبی استبداد صغیر و سقوط محمد علی شاه در واقعه مشروطیت است . مجموعه عوامل گردشگاه از جمله کتیبه های ارزشمند تاریخی ،چشمه ی پر آب،سایه سار درختان،آبشار زیبا وبلند،کوههای اطراف و غار موجود در محل-که از نظر مذهبی مورد توجه اهالی می باشد - سبب جذب روزانه صدها گردشگر وعلاقه مند به این مکان می شود.
غار منج: این غاردرمسیر روستای منج به قلعه مدرسه واقع میباشدومورداستفاده انسانهای اولیه غار نشین بوده که دراین غار ابزارآلات تیغه های ساده ودندانه دارنوک پیکان سنگی ودرفش بدست آمده است.
غار خراجی: در حد فاصل روستای شمس آباد به خراجی که تنگ خراجی نامیده میشود تعدادی غار و پناهگاه سنگی وجود دارد که آثار متعلق به ادوار پالئولتیک در آنها شناسایی شده است.
حاشیه رودخانه کارون: بیشتر مساحت استان چهار محال و بختیاری را سر چشمه های کارون تشکیل می دهند که از اتصال سر شاخه های فرعی و اصلی مانند آبهای کوهرنگ-بازفت-کیار-ونک و رود خانه های مار بره -خرسان-آقبلاق-سولگان وسمیرم به وجود آمده و از مرکز تا جنوب و غرب منطقه را در بر می‌گیرد.
حاشیه رودخانه زاینده رود: تمامی مسیر حاشیه زاینده رود از سامان تا قراقوش (نزدیک سد زاینده رود) دارای مناظر زیبا و چشم نواز است. این مسیر بدلیل وجود مجموعه های تفریحی در محل پل زمان خان شرایط اقلیمی مناسب و دسترسی نزدیک به مرکز استان و شهرهای استان اصفهان همیشه مورد توجه گردشگران بوده است در انتهای این مسیر سد و دریاچه زاینده رود و جود دارد که به نوبه خود زیباست در این مسیر زاینده رود هنوز از مناطق صنعتی عبور نکرده و رنگ آبی و تمییز آب همراه با هوای مطبوع و باغات سرسبز اطراف آن بسیار دلپذیر است.
پیست اسکی چلگرد: این پیست یکی از شناخته شده ترین پیست های اسکی واقع در زاگرس است . این پیست در شهر چلگرد در مجاورت تونل اول کوهرنگ در قسمت شرقی کوه کارکنان قرار گرفته است و طول آن حدود 800 متر با شیب 20% می باشد . این پیست دارای سه محوطه ی تفکیک شده جهت خانواده،آقایان و خانمها بوده و به دلیل طولانی بودن فصل سرما وآرامش اکثر روز ها در تمام فصل زمستان قابل استفاده است.
دشت لاله های واژگون: این دشت زیر پوششی رنگارنگ از لاله های سرخ رنگ و واژگون ، در 12 کیلو متری چلگرد ودر نزدیکی روستای بنواستکی کوهرنگ آرمیده است . هوای لطیف ،سبک وپاک دشت و پوشش گیاهی بسیار غنی و ارزشمند آن چشم دل هر بیننده ای را می نوازد.
ماهی گیری: حوزه آبریز زاینده رود با مساحتی حدود 3200 کیلونتر مربع از قسمت شرق سلسله جبال زاگرس شروع و پس از طی مسافتی در حدود 360 کیلومتر در جلگه اصفهان به باتلاق گاوخونی می ریزد. بیش از 90 کیلو متر از رودخانه زاینده رود دو قسمت تشکیل دهنده و تغذیه کننده آن در محدوده استان چهار محال و بختیاری قرار دارد.
فضاهای عشایری: کـوچ در نـزد عـشـایـر بختیاری زمان و آداب خود را دارد بطور متوسط 15 تا 20 روز طول میکشد تا عشایر بختیاری از قشلاق به ییلاق و بالعکس برسند در بین راه در ایلراهها ،عشایر تور کوچ برگزار می کنند. در فصل بهار و تابستان زمان ییلاق آیینها و مراسم تور کوچ بطور کامل برگزار می گردد عشایر در بین راه هر جا به آب و علفزاری برخورد کنند ساعاتی را در آنجا سپری می کنند و مجددا آهنگ سفر می کنند کوچ با همه دلتنگی ها و غروب های غمبارش به امید رسیدن به چراگاهی مناسب ادامه می یابد.
تـالاب چـغاخـور: تـالاب چـغاخـور با مساحتی بیش از 2300 هكتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب و كلار همچون نگینی می درخشد و هر ساله پذیرای انواع پرندگان مهاجر و بومی شامل انواع مرغابی ، حواصیل ، لك لك سفید ، خروس كولی و آبزیانی چون ماهی كپور و نوعی از ماهیان گورخری است . هوای مطبوع و چشم انداز های زیبایی كه در این مكان قرار دارد ان را در ردیف یكی از مهم ترین كانون های سیاحتی استان قرار داده است. این تالاب در مسیر شهركرد - ایذه (استان خوزستان) واقع شده و با شهركرد 60 كیلومتر فاصله دارد.
تالاب گندمان: تالاب گندمان به عنوان یكی از آبگیرهای حوزه آبریز آق بلاغ با فاصله‌ای نه‌چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است، به طوری كه بخشی از خورجی تالاب چغاخور به این تالاب سرآزیر میشود. پوشش دایمی آب این تالاب در حدود 700 هكتار است. اطراف آن نیز همچون تالاب چغاخور پوشیده از مرغزاری زیباست كه معمولاً به عنوان مرتع غنی برای چرا احشام استفاده میشود. چشمه‌های اطراف تالاب علاوه بر آنكه مكان مناسبی برای گذران اوغات فراغت به شمار می‌آیند، آب تالاب را نیز تامین می‌كنند. از انواع پرندگان دایمی و مهاجری كه در تالاب شناسایی شده‌اند میتوان به انواع مرغابی‌ها، كوكر و آنقوت اشاره كرد.
از امكانات ویژه تفریحی و ورزشی اطراف تالاب، پرورش و نگهداری اسب و همچنین سواركاری در مرغزار پیرامون تالاب است. سنت پرورش اسب از زمان‌های بسیار دور در این منطقه، بخصوص در بین قبایل بختیاری معمول بوده و نژاد ویژه‌ای به وجود آورده است كه آمیزه‌ای از نژاد بومی و عربی است.
تالاب سولقان: این تالاب زیبا و با شکوه در 70 کیلومتری شهرکرد در مسیر شهرکرد به ایذه قرار گرفته و دارای اکوسیستم‌های زیبایی است. حضور عشایر و مهاجرت و زیست پرندگان مهاجر و رویش گل‌های رنگارنگ در برخی فصول سال زیبایی این مکان را چند برابر کرده است.
