تحلیل درس ادبیات اختصاصی کنکور سراسري علوم انسانی 1395:
در سؤالات ادبیات اختصاصی کنکور 95 چیزي ما را شگفت‌زده نکرد. مانند هر سال سؤالات از چهار کتاب تاریخ ادبیات ایران و جهان( 1)، تاریخ ادبیات ایران و جهان( 2)، آرایههاي ادبی و ادبیات سال چهارم و در زیرموضوع‌هاي تاریخ ادبیات، قافیه، عروض، نقد ادبی، آرایه، سبکشناسی و مفهوم مطرح شده بود. تنها نکته‌ي جدیدي که در این بین به چشم می‌خورد، نحوه‌ي چینش سؤالات آرایه بود که هر سال بعد از سؤالات تاریخ ادبیات می‌آمد و امسال در میان سؤالات ادبیات چهارم و در واقع، بین نقد ادبی و سبکشناسی آمده بود. در ادامه سؤالات هر زیرموضوع به طور جداگانه مورد بررسی تفصیلی قرار میگیرد:
تاریخ ادبیات: 10 سؤال اول درس را به خود اختصاص داده است که 5 تاي نخست آن از کتاب تاریخ ادبیات ایران و جهان( 1) و 5 تاي دوم از کتاب تاریخ ادبیات ایران و جهان( 2) مطرح شدهاند، در هر یک از دو کتاب نیز 3 سؤال اول به تاریخ ادبیات ایران و 2 سؤال بعد به تاریخ ادبیات جهان اختصاص دارند. چینشی که کاملاً مطابق انتظار بود. نکته‌ي مهمی که در خصوص سؤالات تاریخ ادبیات قابل ذکر است آن است که بر خلاف گذشته، دیگر صرف تأکید طراحان کنکور بر آثار ادبی نیست بلکه بخش اعظم سؤالات از متن دروس تاریخ ادبیات مطرح می‌شود. امري که ما بارها به داوطلبان تذکر داده ایم و در آزمون‌هاي طول سال کانون نیز کوشیدیم آن را رعایت کنیم. در این زیرموضوع با سؤال دشوار یا سؤالی که از جهت تیپ تازگی داشته باشد، مواجه نبودیم و سطح دشواري این 10 سؤال را میتوان متوسط رو به ساده ارزیابی کرد.
قافیه: 2 سؤال مطروحه در این مبحث، کاملاً آشنا و قابل انتظار بودند و بر خلاف کنکور 94 که داراي یک سؤال تازه، دشوار و چالش‌برانگیز از مبحث قافیه بود ،2 سؤال امسال دشواري خاصی نداشت و با تسلطی نسبی بر مباحث کتاب درسی، قابل پاسخ‌گویی بود.
عروض: 5 سؤال بعدي ادبیات اختصاصی به مبحث عروض اختصاص دارد که در این بین ،2 سؤال مربوط به تشخیص وزن ابیات و 3 سؤال مربوط به مبحث اختیارات شاعري است. تقریباً تمام داوطلبان کنکور علوم انسانی با مبحث شناخت نام بحور عروضی مشکل دارند. نکته‌اي که لازم به ذکر است این است که هرچند در سؤال 148 نام بحر نیز خواسته شده، اما با یافتن وزن صحیح بیت صورت سؤال به راحتی میتوان به جواب رسید و نیازي به دانستن نام بحر نیست. بنابراین، به نظر میرسد زیاد لازم نیست داوطلبان خود را نگران این مبحث کنند. اما طرح 3 سؤال از مبحث اختیارات شاعري نشان‌دهنده‌ي این است که این مبحث از اهمیت فوقالعاده‌اي براي طراحان کنکور برخوردار است .بهتر است دانش‌آموزان وقت بیشتري صرف یادگیري این مبحث و تسلط بر آن، نمایند. سؤالات عروض امسال نیز در مجموع چیز جدیدي نداشت و سطح دشواري آن نیز متوسط و با توجه به طبع سؤالات عروض، کمی رو به دشوار بود.
نقد ادبی: تنها سؤال نقد ادبی آزمون امسال (سؤال 153) سؤالی بسیار ساده و حفظی از مبحث نقد روانشناسی بود که بعید است داوطلبان را دچار چالش کرده باشد. رویکرد سؤالات نقد ادبی در سالهاي اخیر تقریباً به همین شکل بوده است.
آرایه: 5 سؤال از این درس طرح شده که همگی به صورت ترکیبی هستند و در درس ادبیات اختصاصی کنکور امسال، شاهد هیچ سؤال تکآرایهاي نیستیم. شاید علت این مسأله دشواري بیشتر سؤالات ترکیبی از سؤالات تکآرایه باشد. سؤالات آرایهي امسال از 3 تیپ مختلف و قابل انتظار طرح شدهاند که عبارت اند از: الف) دادن چهار بیت در گزینه‌ها و خواستن بیتی که آرایههاي نادرست آمده‌اند، ب) دادن یک بیت در صورت سؤال و خواستن آرایههاي آن و ج) ترتیب ابیات بر اساس آرایه‌ها. در تیپ نخست باید کلیه‌ي گزینه‌ها و آرایههاي مقابل آنها بررسی شوند تا آرایه‌اي که کلید سؤال است و در بیت متناظر وجود ندارد، پیدا شود. در تیپ دوم باید به سراغ رد گزینه بروید و از آرایههاي کم‌کاربردتر شروع کنید. در سؤال 155 با بررسی آرایههاي ایهام و ایهام تناسب به راحتی میتوان به جواب رسید .
در تیپ سوم که معمولاً براي داوطلبان سادهتر است اما امسال یک سؤال با طراحی حرفهاي و چالش-برانگیز را در خود میبیند، داوطلبان باید از آرایههاي کم‌کاربردتر شروع کنند و گزینه‌ها را بر این اساس مورد بررسی قرار دهند تا به جواب برسند. سؤال 158 که از تیپ سوم طرح شده، دشوارترین سؤال این مبحث در آزمون امسال به نظر میرسد که نیازمند دقت داوطلبان و بررسی تک‌تک ابیات و گزینه‌ها به صورت کامل و دقیق میباشد. سطح دشواري چهار سؤال دیگر نیز، متوسط رو به دشوار است و در مجموع، با سالهاي گذشته تفاوت چندانی ندارد.
سبکشناسی: یک سؤال( 159) از این مبحث در کنکور امسال طرح شده که سؤالی روتین و نسبتاً ساده است.
مفهوم: 6 سؤال پایانی ادبیات اختصاصی کنکور 95 به این مبحث اختصاص دارد که داراي 5 سؤال روتین به صورت قرابت معنایی و یک سؤال تصویرسازي است که در مجموع، چیز خاص و جدیدي نسبت به سالهاي گذشته ندارد. چالش‌برانگیزترین سؤال این مبحث سؤال 161 است که داوطلب را بین گزینه‌هاي 1 و 3 مردد میکند .سطح کلی سؤالات این مبحث نیز، مطابق انتظار متوسط رو به دشوار است .
در مجموع، سؤالات ادبیات اختصاصی کنکور 95 سؤالاتی خوب و بدون اشکال علمی به نظر میرسند. سطح دشواري این سؤالات متوسط است و بدون چالشی چندان جدي، به ارزیابی داوطلبان میپردازد.
سپهر حسنخانپور (مسئول درس ادبیات اختصاصی)