به نام خدا
سلام به دوستان کنکوری 1401 😊
امیدوارم همگی حالتون خوب باشه.
درسنامه و نکات کامل فصل اول زیست دوازدهم ⬅مولکول‌های اطلاعاتی
منطبق با آزمون ۲۴ دی
نویسنده: آقای محمدمهدی مقصودی، رتبه 268منطقه 2 کنکور تجربی99 و دانشجوی دندانپزشکی دانشگاه اصفهان
درصد زیست کنکور:79%
با ما همراه باشید😄
قسمت دوم
برای دیدن قسمت اول:
صفر تا صد مولکول های اطلاعاتی-زیست دوازدهم-محمد مهدی مقصودی
*به ازای هر جایگاه همانندسازی، 2 دوراهی مشاهده می شود.
*در هر دوراهی، یک عدد هلیکاز و دو عدد دنابسپاراز وجود دارد.
*اولین مرحله همانندسازی قرارگرفتن آنزیم هلیکاز روی هردو رشته مولکول دنا می باشد.
*هلیکاز هم پیچ و تاب دنا را باز می کند و هم سبب شکستن پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته می شود.
*هر کدام از دنابسپاراز ها روی یکی از رشته ها حرکت می کنند.
*هلیکاز باعث از بین رفتن پیوند هیدروژنی بین نوکلئوتیدهای مقابل می شود.
*دنابسپارازهای موجود سبب جفت کردن بازها در دورشته می شوند.
*با توجه به اینکه عملکرد هلیکاز ها برای شکستن پیوندهای هیدروژنی مقدم بر عمل دنابسپاراز ها می باشد، هلیکاز ها جلوتر از دنابسپاراز ها مشاهده می شوند.
*دقت کنید علاوه بر آنزیم های ذکرشده، آنزیم های بازکننده پیچ و تاب کروموزوم ها و جداکننده پروتئین های همراه با دنا نیز وجود دارند.
*ترکیب با 6 یازدهم: همانندسازی در مرحله S چرخه سلولی رخ می دهد که جزئی از اینترفاز می باشد.
*در هر دوراهی همانندسازی همزمان با فعالیت هلیکاز برای جداسازی دورشته، آنزیم دنابسپاراز در حال ساختن رشته جدید می باشد.
*نوکلئوتیدهایی ابتدا با پیوند هیدروژنی به نوکلئوتید مکمل خود متصل می شوند، سپس با از دست دادن دو گروه فسفات خود با پیوند فسفودی استر به نوکلئوتید مجاور متصل می شوند.
*دقت کنید در محل همانندسازی نوکلئوتید های دارای باز آدنین، تیمین، سیتوزین، گوانین و یوراسیل موجود می باشند اما فقط 4 تای اول به کار می روند. پس می توان گفت لزوما همه نوکلئوتیدهای موجود در محل همانندسازی مورد استفاده قرار نمی گیرند.
*در هنگام همانندسازی میزان نوکلئوتید های سه فسفاته کاهش می یابد.
*ترکیب با 6 یازدهم:به طور کلی با حرکت از کروموزوم 1 به 22 ، اندازه و تعداد جایگاه های همانندسازی کاهش می یابد.
*ترکیب با 5 دوازدهم:آنزیم سازنده ATP در سطح پیش ماده برخلاف دنابسپاراز و رنابسپاراز بین گروه های فسفات پیوند برقرار می کند.
*شکل مقابل نشان دهنده همانندسازی دوجهتی دنا در پروکاریوت ها می باشد.
*در پروکاریوت ها همانندسازی دو جهتی با یک نقطه آغاز مشاهده می شود.
*در همانندسازی دوجهتی، فرآیند همانندسازی از دو سمت جایگاه آغاز شروع می شود و در دو جهت مخالف ادامه می یابد.
*در این نوع همانندسازی، نقطه پایان روبروی نقطه آغاز می باشد.
*با توجه به جهت همانندسازی در پروکاریوت ها، دنابسپاراز ها ابتدا از هم دور و سپس به هم نزدیک می شوند.
*در پایان همانندسازی پروکاریوت ها، در یکی از مولکول ها رشته دنای داخلی جدید و در دیگری رشته دنای خارجی جدید می باشد!
*در این نوع همانندسازی، رشته های دنای درحال تشکیل نسبت به رشته های اولیه به هم نزدیک تر می باشند.
*دقت داریم که همانندسازی در باکتری ها برخلاف دنای اصلی در یوکاریوت ها در سیتوپلاسم صورت می گیرد.
*همانندسازی به شیوه بالا در دنای سیتوپلاسمی یوکاریوت ها نیز ممکن است دیده شود!
*یوکاریوت ها به دلیل داشتن ماده وراثتی زیاد و طول بیشتر آن نقاط آغاز همانندسازی متعددی دارند.
*در نقاط آغاز همانندسازی، دو رشته دنا از یکدیگر فاصله می گیرند و حباب تشکیل می شود.
*در حین همانندسازی، روبروی رشته های مادری، رشته های جدید ایجاد می شوند.
*رشته های جدید که در نقاط مختلف همانندسازی، ایجاد شده اند در نهایت به یکدیگر متصل می شوند.
*حباب های ایجاد شده طی همانندسازی، اندازه های متفاوتی با یکدیگر دارند.
*بدیهی است که در حین همانندسازی حباب های ایجاد شده از یکدیگر مرتبا دور می شوند.
*با توجه به ثابت بودن طول مولکول دنا، هرچه تعداد حباب ها بیشتر باشد طول نواحی در حال همانندسازی حباب ها کاهش می یابد.
*تعداد حباب های همانندسازی بسته به مراحل مختلف رشد و نمو می تواند متفاوت باشد.یعنی در ابتدای تقسیم یاخته، تعداد جایگاه های آغاز کم می باشد ولی هنگامی که سرعت تقسیم یاخته ای زیاد می شود، تعداد جایگاه های آغاز همانندسازی نیز افزایش می یابد.
*دقت کنید لزوما سرعت همانندسازی در حباب های مختلف با یکدیگر برابر نیست!
*همه حباب های همانندسازی به جز دو حباب ابتدایی و انتهایی می توانند از راست و چپ به هم متصل شوند!
*با توجه به شکل در حباب های همانندسازی، همانندسازی در دو جهت مولکول دنا انجام می گیرد.
*از این شکل نیز مشخص است که طرح درست همانندسازی نیمه حفاظتی می باشد.
*ترکیب با 7 یازدهم: در هنگام تقسیمات یاخته ای یاخته تخم و تولید مورولا و ... ، تعداد جایگاه های آغاز همانندسازی زیاد است.
*ترکیب با 6 یازدهم: همانندسازی دنای موجود در هسته در مرحله s چرخه سلولی ولی همانندسازی دنای حلقوی موجود در میتوکندری و کلروپلاست ها در مرحله G2 صورت می گیرد.
*ترکیب با 6 یازدهم:برخی تغییرات در ماده وراثتی (شامل جهش ها) منجر به افزایش همانندسازی و در نهایت سرطان می شوند.
*ترکیب با 4 دوازدهم: بسیاری از جهش ها در اثر عوامل محیطی ایجاد می شوند. از جمله عوامل محیطی موثر می توان به موادمخدر حتی دخانیات، قرارگرفتن در معرض پرتو های فرابنفش، غذا و هوای آلوده به آلاینده های شیمیایی مانند سرب اشاره کرد. این جهش ها در همانندسازی دنا اثر می گذارند.
*ترکیب با 4 دوازدهم:مصرف زیاد غذاهای کباب شده یا سرخ شده با سرطان مرتبط است. ترکیبات نیتریت دار مانند سدیم نیتریت که برای ماندگاری محصولات پروتئینی مثل سوسیس و کالباس به آنها اضافه می شود، در بدن به ترکیباتی تبدیل می شوند که در شرایطی قابلیت سرطان زایی دارند. این عوامل نیز می توانند بر همانندسازی اثر داشته باشند.
*شکل روبرو نشان دهنده ساختار عمومی مونومر سازنده پروتئین ها یا همان آمینواسید ها می باشد.
*آمینواسیدها دارای یک کربن مرکزی هستند که به چهار گروه متفاوت متصل شده است.
*چهار گروه متصل به کربن مرکزی شامل گروه آمین، گروه کربوکسیل، هیدروژن و گروه R می باشد.
*گروه R در آمینواسید های مختلف متفاوت هست و سبب ایجاد ویژگی های منحصر به فرد هر آمینواسید می شود.
*در آمینواسیدی که گروه R آن همان هیدروژن می باشد (آمینواسید گلایسین)، دو هیدروژن به کربن مرکزی متصل است!
*هر آمینواسید می تواند در ویژگی های شیمیایی پروتئین مربوطه موثر باشد و این اثر ناشی از ماهیت شیمیایی گروه R می باشد.
*هر آمینواسید حداقل دارای یک گروه پیوند دوگانه می باشد. (در گروه کربوکسیل یک پیوند دوگانه داریم.)
*هر آمینواسید به طور حتم دارای اتم های کربن، اکسیژن،هیدروژن و نیتروژن می باشد.
*ترکیب با 1 دهم:آمینواسید ها واحد های تشکیل دهنده پروتئین ها می باشند.پروتئین ها زمینه گوناگونی جانوران را فراهم می کنند.
*ترکیب با 5 دهم:از سوخت و ساز ترکیبات نیتروژن دار مانند آمینواسید ها و نوکلئوتید ها، مواد دفعی نیتروژن دار مانند اوره و اوریک اسید ایجاد می شود.
*ترکیب با 2 دوازدهم:آمینواسیدهای مختلف برای شرکت در ساختن پروتئین توسط رنای ناقل در یاخته حمل می شوند.
*شکل مقابل مربوط به تشکیل پیوند پپتیدی بین آمینواسید های مختلف می باشد. حواستون باشه که پیوند پپتیدی به نوعی پیوند اشتراکی (کوالانسی) می باشد.
*برای ایجاد پیوند پپتیدی، گروه کربوکسیل یک آمینواسید و گروه آمین از آمینواسید دیگر با یکدیگر واکنش می دهند.
*در اثر واکنش گفته شده، یک هیدروکسیل از گروه کربوکسیل و یک هیدروژن از آمین آزاد می شود.
*هیدروکسیل و هیدروژن آزادشده با یکدیگر واکنش می دهند و آب ایجاد می کنند.
*مطابق شکل، تعداد آمینواسید ها یکی بیشتر از تعداد پیوندهای پپتیدی می باشد.
*رشته پروتئینی ساخته شده در طرف آمینواسید اول دارای آمین آزاد و در طرف آمینواسید آخر دارای کربوکسیل آزاد می باشد.
*ترکیب با 2 دهم:پپسین معده باعث تجزیه پروتئین ها به آمینواسید ها نمی شود، بلکه آنها را به پپتید های کوچک تر تبدیل می کند.
*ترکیب با 1 یازدهم:مولکول هایی مانند اکسیژن،گلوکز، آمینواسید ها و برخی دارو ها می توانند از سد خونی مغزی عبور کنند و به مغز وارد شوند.
*ترکیب با 4 یازدهم:در دیابت شیرین چربی ها و پروتئین ها تجزیه می شوند و به همین علت غلظت آمینواسید در خون افزایش می یابد.
*ترکیب با 2 دوازدهم:اولین آمینواسید در هر رشته پپتیدی، متیونین می باشد.
*ترکیب با 2 دوازدهم:تشکیل پیوند پپتیدی حین فرایند ترجمه توسط رنای رناتنی در ریبوزوم ها تشکیل می شود.
*ترکیب با 2 دوازدهم:ترتیب قرارگیری آمینواسید ها توسط اطلاعات موجود در دنای یاخته تعیین می شود.
*با استفاده از پرتوی ایکس می توان شکل پروتئین ها را مانند دنا رویت کرد.
*ساختار پروتئین ها در 4 سطح مورد بررسی قرار می گیرد که در شکل مقابل نشان داده شده است.
*در ساختار اول، پیوندهای پپتیدی بین آمینواسید های مربوطه شکل می گیرد.
*هر تغییر آمینواسیدی قطعا ساختار اول پروتئین را تغییر می دهد اما ممکن است فعالیت پروتئین تغییری نکند! (علت موضوع در فصل بعدی براتون روشن میشه...)
*ساختار دوم پروتئین ها ممکن است به شکل صفحه ای یا مارپیچی دیده شود. این سطح از پروتئین ها ناشی از تشکیل پیوندهای هیدروژنی می باشد.
*اولین تاخوردگی پروتئین ها در ساختار دوم مشاهده می شود.
*دقت کنید که در سطح دوم تنها گروهی از آمینواسید ها پیوند هیدروژنی تشکیل می دهند نه همه آنها!
*در ساختار دوم، پیوند هیدروژنی بین گروه های R آمینواسید های مختلف ایجاد می شود.
*در پروتئین ها می توان آمینواسید هایی را یافت که نه در ساختار صفحه ای قرار گرفته اند و نه در ساختار ماهیچه ای!
*ساختار های صفحه ای با بخش های مانند حرف U به یکدیگر متصل می شوند.
*در ساختار سوم، ساختار صفحه ای و مارپیچی به شکل کروی در می آیند. این ساختار در واقع در اثر برهمکنش های آب گریز صورت می گیرد. به این صورت که گروه R آمینواسید های آبگریز به یکدیگر نزدیک می شوند تا در معرض آب نباشند.
*پیوندهای مانند هیدروژنی، اشتراکی و یونی سبب تثبیت ساختار سوم می شوند.
*ساختار سوم در همه پروتئین ها دیده می شود و در تعیین شکل فضایی آنها موثر است.
*در برخی پروتئین ها، ساختار سوم ساختار نهایی پروتئین محسوب می شود.
*ساختار چهارم پروتئین ها مربوط به آن دسته ای از پروتئین هاست که دارای چندین زیرواحد هستند. در واقع چندین زیرواحد سازنده پروتئین در کنار هم قرار می گیرند و ساختار چهارم ایجاد می شود.
*دقت کنید که در یک پروتئین ممکن است همزمان ساختار صفحه ای و مارپیچی را رویت کنیم.*در ساختار مارپیچ نسبت به ساختار صفحه ای پیوندهای هیدروژنی بیشتری تشکیل می شود، به همین دلیل می توان گفت این ساختار نسبتا پایدار تر است.
*شکل الف نشان دهنده میوگلوبین و شکل ب نشان دهنده هموگلوبین می باشد.
*میوگلوبین تنها از یک رشته پلی پپتیدی ایجاد شده است که دارای یک گروه هم متصل به یون آهن در مرکز خود می باشد.
*هموگلوبین از چهار رشته پلی پپتیدی ایجاد شده است که دو به دو با یکدیگر یکسان (دوتا آلفا و دو تا بتا) تشکیل شده است.
*هر رشته پلی پپتیدی در هموگلوبین شامل یک هم متصل به آهن در مرکز خود می باشد.
*زنجیره های تشکیل دهنده این دو مولکول ترتیب خاصی از آمینواسید ها را در ساختار اول خود دارند. در ساختار دوم، به شکل مارپیچی در می آیند و در ساختار سوم زنجیره ها تا می خورند و شکل فضایی خاصی را ایجاد می کنند.
*ترکیب با 3 یازدهم: میوگلوبین موکول انتقال دهنده اکسیژن در ماهیچه های اسکلتی می باشد.ماهیچه های اسکلتی کند نسبت به دسته تند دارای میوگلوبین بیشتری می باشند.
*ترکیب با 3 دهم: هموگلوبین نیز از پروتئین های انتقال دهنده موجود در خون است که گازهای اکسیژن و کربن دی اکسید را منتقل می کند.
*ترکیب با 2 دوازدهم: با توجه به اینکه میوگلوبین تنها یک رشته پلی پپتیدی دارد، پس تنها از روی یک ژن رونویسی و سپس ترجمه می شود.
*شکل روبرو نشان دهنده فعالیت آنزیم در واکنش های متابولیک بدن می باشد.
*در قسمتی از آنزیم ها، ساختار جایگاه فعال قرار دارد که جایگاه اختصاصی آنزیم ها محسوب می شود.
*بعضی از موادسمی مانند سیانید و آرسنیک ممکن است در جایگاه فعال آنزیم قرار گیرند و از این طریق مانع فعالیت آن می شوند و در نهایت سبب مرگ فرد می شوند!
*واکنش الف نشان دهنده تجزیه می باشد که در آن پیش ماده به محصولات کوچکتر تبدیل شده است.
*واکنش ب نشان دهنده ترکیب می باشد که در آن پیش ماده ها محصول واحدی را ایجاد کرده اند.
*ساختار آنزیم قبل از اتصال به پیش ماده، حین اتصال به پیش ماده و بعد از اتصال مطابق شکل تغییری نکرده است.
*آنزیم ها در واکنش های شیمیایی مصرف نمی شوند و دست نخورده باقی می مانند.
*در جایگاه فعال آنزیم ها هم می توان پیش ماده را دید و هم محصول را!
*ساختار جایگاه فعال با پیش ماده به صورت مکمل است. (دقیقا مشابه قفل و کلید)
*شکل جایگاه فعال آنزیم ها می تواند به شکل پیش ماده باشد یا با بخشی از آن تطابق داشته باشد.
*آنزیم ها به صورت اختصاصی عمل می کنند. به همین دلیل شکل پیش ماده ها و به طبع جایگاه فعال آنها با یکدیگر متفاوت می باشد.
*شکل و ساختار آنزیم ها تحت تاثیر عواملی همچون دما، PH و ... می تواند تغییر کند و فعالیت آن را تحت تاثیر قرار دهد.
*برخی آنزیم ها برای فعالیت بهتر خود نیازمند یون های فلزی مانند آهن، مس یا مواد آلی مانند ویتامین ها نیاز دارند. به این مواد کوآنزیم می گوییم.
*ترکیب با 5 دهم:دقت کنید که هر ماده سمی که در جایگاه فعال قرار گیرد، باعث مشکل نمی شود! مانند آنزیم تخریب کننده آمونیاک در کبد...
*ترکیب با 7 یازدهم: لزوما همه آنزیم ها در دمای بدن بهترین فعالیت خود را ندارند، مانند آنزیم های موجود در کیسه بیضه!
برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی و شرکت در کلاس های کنکوری با مشاوران سایت برترها بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس 0216463 داخلی1174(حیدریان) تماس بگیرید.سایت برترها