سلام به دوستان کنکوری 1401 😊
امیدوارم همگی حالتون خوب باشه.
این مطلب شامل درسنامه و نکات مبحث تامین انرژی فصل5 زیست دوازدهم، منطبق باآزمون 3دی هست که توسط آقای علیرضا آذرخوش، رتبه ۱۳۶ کنکور تجربی ۱۴۰۰ و دانشجوی دندانپرشکی دانشگاه تهران تهیه شده است.
باماهمراه باشید😉
تنفس ياخته اي
علت نياز به اكسيژن در ياخته ها => نياز ما به اكسيژن به علت انجام فرايندي به نام تنفس ياخته اي است .
محل تنفس ياخته اي => درون ميتوكندري (راكيزه)
واكنش تنفس ياخته اي هوازي:
نكات مهم:
١ -مهمترين محصول تنفس ياخته اي => ATP
٢ -در اين واكنش يك مولكول گلوكز به همراه اكسيژن ميسوزد و تبديل به مولكول هاي كوچكتري مثل كربن دي اكسيد و آب ميشود.
٣ -تمام اتم هاي كربن گلوكز به شكل مولكول هاي كربن دي اكسيد در پايان واكنش ظاهر ميشوند.
٤ -تمام اتم هاي اكسيژن و هيدروژن گلوكز و اتم هاي اكسيژن مصرف شده در اين واكنش در مولكول هاي آب و كربن دي-اكسيد ظاهر ميشوند.
٥ -گلوكز به روش بي هوازي هم ميتواند ATP توليد كند كه بازدة اين روش در مقابل روش هوازي، بسيار پائين تر است.
٦ -سلول هايي كه ميزان مصرف ATP بيشتري دارند.
٧ -هورمون هاي T3 و T4 انجام واكنش تنفس ياخته اي را در سلول ها شدت ميبخشند.
نكات ATP
١ -هيچ جانداري نميتواند بدون انرژي زنده بماند، رشد و فعاليت كند .
٢ -حفظ هريك از ويژگي هاي جانداران مانند رشد و نمو و توليد مثل به در اختيار داشتن ATP وابسته است.
٣ -ATP يا آدنوزين تري فسفات، شكل رايج و قابل استفادة انرژي در ياخته ها ميباشد.
* سوخت رايج سلولها => گلوكز
* شكل رايج انرژي سلولها=> ATP
ساختار ATP
مراحل ساخته شدن ATP:
الف) ابتدا قند ريبوز و باز آدنين به يكديگر پيوسته و ايجاد مولكول آدنوزين ميكنند. (ريبوز + آدنين = آدنوزين)
ب) پيوستن گروه هاي فسفات به مولكول آدنوزين در سه مرحله انجام ميشود:
I .يك گروه فسفات + آدنوزين => آدنوزين مونوفسفات يا AMP
II .يك گروه فسفات + AMP => آدنوزين ديفسفات يا ADP
III .يك گروه فسفات + ADP => آدنوزين تريفسفات يا ATP
به طور معمول ATP از ADP تشكيل شده و اين دو مولكول به يكديگر تبديل ميشوند.
مثال: نوكلئوتيد ATP در ساختار كدام يك ميتواند به كار رود؟
١ )رناتن ٢ )راهانداز ٣ )رنابسپاراز ٤ )دنابسپاراز
*انرژي مواد غذايي در ATP و در پيوندهاي بين مولكولهاي فسفات ذخيره ميشود.
*در تبديل ATP به ADP ،پيوند بين فسفات سوم و دوم شكسته شده و انرژي ذخيره شده در آن، آزاد ميشود.
روش هاي ساخته شدن ATP :
١ -ساخته شدن ATP در سطح پيش ماده: در اين روش، گروه فسفات از يك تركيب فسفات دار (پيش ماده) مثل كراتين فسفات برداشته شده و به ADP افزوده ميشود. اين واكنش در ماهيچه ها اتفاق ميافتد.
نكته: در اولين مرحله از تنفس ياختهاي (قندكافت يا گليكوليز) نيز ATP در سطح پيش ماده ساخته ميشود.
٢ -ساخته شدن اكسايشي ATP :در ساخته شدن اكسايشي، ATP از يون فسفات و انرژي حاصل از انتقال الكترون ها در راكيزه ساخته ميشود .
٣ -ساخته شدن نوري: در سبزديسه (كلروپلاست) و در غشاي تيلاكوئيدها ساخته ميشود.
تنفس هوازي = تنفس ياخته اي
مرحلة ١ قند كافت (گليكوليز)
=> اين مرحله بي هوازي بوده و مادة اوليه مرحلة هوازي يعني پيرووات را توليد ميكند.
محل: درون سيتوپلاسم
مادة اولية گليكوليز: گلوكز و ATP
محصول گليكوليز: پيرووات به همراه ATP و NADH ناقل الكترون و پروتون است.
خلاصة واكنش گليكوليز:
یک گلوكز + ٢ ATP => پيرووات ٢ + ٤ ATP + ٢ NADH
نكات NADH:
NADH => حامل الكترون است، دو نوكلئوتيد دارد و از +NAD به اضافه الكترون و پروتون تشكيل ميشود
* +NAD و NADH با گرفتن و از دست دادن الكترون وپروتون، به همديگر تبديل ميشوند
* +NAD با گرفتن الكترون كاهش و NADH با از دست دادن الكترون اكسايش مي يابد
خلاصة مراحل گليكوليز
١ -مولكول گلوكز ( ٦ اتم كربن دارد) با مصرف ٢ ATP تبديل به گلوكز فسفاته ميشود.
نكات:
*گلوكز فسفاته، دو مولكول فسفات دارد كه هر كدام را از يكATP گرفته است.
در پايان اين مرحله، يك گلوكز دوفسفاته و دو مولكول ADP توليد ميشود.
٢ -در اين مرحله، مولكول گلوكز فسفاته تبديل به دو مولكول قند سه كربنة يك فسفاته ميشود.
٣ -هر كدام از قندهاي سه كربنة يك فسفاته، با گرفتن يك فسفات ديگر، تبديل به قند سه كربنة ٢ فسفاته ميشوند.
٤ -در اين مرحله قندهاي سه كربنة ٢ فسفاته، با از دست دادن فسفات هاي خود، تبديل به مولكول پيرووات (بنيان پيروويك اسيد) ميشوند.
نكتة ١ : در پايان مراحل ٣ و ٤ ،ATP و NADH تشكيل ميشود.
نكتة ٢ : ساخته شدن ATP در گليكوليز به روش توليد در سطح پيش ماده انجام ميشود. يعني فسفاتهاي قندهاي سه كربني به مولكول ADP منتقل شده و ATP توليد ميشود.
نكتة ٣ : محصول نهايي گليكوليز، ٢ مولكول پيرووات ميباشد كه دو مسير را ميتواند طي كند:
مرحلة دوم تنفس ياخته اي
اين مرحله داراي ٢ بخش ميباشد:
الف) بخش اول: اكسيداسيون پيرووات و چرخة كربس درون بخش داخلي (ماتريكس) ميتوكندري.
ب) زنجيرة انتقال الكترون در غشاي داخلي ميتوكندري.
ساختار ميتوكندري (راكيزه)
داراي ٢ غشاء مي باشد (همانند هسته و كلروپلاست) :
غشاي بيروني صاف، و غشاي دروني آن به داخل چين خورده است. درنتيجه، فضاي درون ميتوكندري به بخش تقسيم ميشوند:
١ ) بخش بيروني: فضاي بين ٢ غشاء
٢ ) بخش داخلي: شبيه سيتوپلاسم ياخته بوده و داراي مايع سيالي (به نام ماتريكس) ميباشد. DNA حلقوي و ريبوزومهاي ميتوكندري در بخش داخلي قرار دارند
نكتة ١ :DNA ميتوكندري جزو ژنوم سيتوپلاسمي محسوب شده و ژنهاي
مورد نياز براي ساخته شدن انواع پروتئينهاي لازم در مراحل مختلف تنفس ياخته اي را دارد.
نكتة ٢ :تقسيم سيتوپلاسم مستقل از تقسيم ياخته است و در هر چرخة سلولي ميتواند بارها انجام شود. با توجه به اين مساله، در شرايطي كه ياخته به انرژي بيشتري نياز داشته ميتواند با تقسيم ميتوكندري و توليد ميتوكندري های بیشتر انرژی مورد نیاز خود را تامین کند.
نكتة ٣ :همة پروتئين ها و آنزيم هاي مورد نياز ميتوكندري، درون خود اين اندامك وجود ندارند و ميتوكندري براي انجام نقش خود در تنفس ياخته اي به پروتئين هايي وابسته است كه ژنهاي آنها در هسته قرار دارند و به وسيله رناتن هاي (ريبوزوم هاي) سيتوپلاسم ساخته ميشوند.
اكسايش پيرووات
مراحل پيرووات توليد شده در گليكوليز از طريق انتقال فعال (با صرف انرژي و برخلاف شيب غلظت) وارد ميتوكندري شده و در بخش داخلي ميتوكندري اكسايش مي يابد.
اكسايش پيرووات:
١ )تبديل مولكول ٣ كربنة پيرووات به مولكول ٢كربنة استيل.
* طي اين واكنش يك اتم كربن پيرووات به شكل CO2 از دست ميرود و يك NADH نيز تشكيل ميشود.
٢ )مولكول استيل با دريافت يك كوآنزيم A تبديل به استيل كوآنزيم A ميشود.
استيل كوآنزيم A وارد چرخة كربس ميشود.
صفحه اینستاگرام تجربی گروه برترها
برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی و شرکت در کلاس های کنکوری با مشاوران سایت برترها بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس 0216463 داخلی1174(حیدریان) تماس بگیرید.
مطالب دیگر از علیرضا آذرخوش:
