درس پنجم- هفت خوان رستم
واژه‌ی مهم:
خان: مرحله
تیمار کردن: غمخواری و دلسوزی
نخجیر: شکار، حیوانی را که شکار کنند
فرجام: پایان، آخر، عاقبتِ کار
چاک چاک: پاره پاره
نیرنگ: فریب، حیله
چیرگی: پیروزی
خمِ کمند: گره و پیچ طناب
اهریمن: دشمن، شیطان، کسی که منش پلیدی دارد.
آذرگشسب: به معنای آتش تند و تیز، نامی است در شاهنامه‌ی فردوسی که در اصل، اسم یکی از سه آتش مقدّس
بود اما در شاهنامه به معنای آتش جهنده و کنایه از هر چیز مورد ستایش و نیایش آمده و نیز نام یکی از پهلوانان
است.
دادگر: عادل
دستگاه: شکوه، قدرت، عظمت
گرد: شجاع، دلیر
تاریخ ادبیات:
《شاهنامه》 از آثار فردوسی است. اثری است منظوم که شامل 50 هزار بیت ست و سرودن آن حدود سی سال طول
کشیده است. فردوسی، خود درباره‌ی شاهنامه میگوید: من این نامه فرّخ گرفتم به فال / همه رنج بردم به بسیار
سال
رخش: نام اسب رستم، قهرمان شاهنامه است. رخش به معنای رنگ سرخ و سفید مخلوط شده است. بدن رخش
دارای لکه‌های قرمز، زرد و سفید بوده است.
رستم: پهلوان ایرانی و پسر زال و رودابه بوده است و تمام عمرش به پهلوانی گذشته است.
رستم در تنگناها به کمک شاهان ایرانی می‌شتافت و کاووس را دوبار نجات داد. از شش خان رستم گذشت و با دیو
سفید جنگید. بیژن را از چاه نجات داد. کینه‌ی مرگ سیاوش را به دل گرفت و با اسفندیار جنگید و سرانجام با
دسیسه‌ی برادرش شغاد کشته شد.
نام هفت خان رستم:
1 -خان اول: نبرد رخش با شیر
2 -خان دوم: گذر از بیابان خشک
3 -خان سوم: کشتن اژدها
4 -خان چهارم: نبرد با جادوگر
5 -خان پنجم: نبرد با اولاد دیو
6 -خان ششم: جنگ با ارژنگ دیو
7 -خان هفتم: جنگ با دیو سپید
دانش زبانی:
1 -مبالغه: گاه شاعران و نویسندگان برای افزودن بر تاثیر و قدرت سخن خود، رویادها را بسیار بزرگتر از آنچه
هست، توصیف میکنند. به این گونه بزرگنمایی در میان حوادث 《مبالغه》میگویند. مثلا در بیت زیر، شاعر در
جوش و خروش اسب مبالغه کرده است: خروشید و جوشید و بر کند خاک / ز سُمّش زمین شد همه چاک چاک
2 -کنایه: وقتی درباره مطلبی به طور غیرمستقیم صحبت میکنیم به آن 《کنایه》میگوییم.
کنایه سخنی است که دو مفهوم دور و نزدیک دارد و مقصود گوینده، معنای دور آن است.
《مثلا در خانهی او همیشه باز است》 معنای نزدیکش این است که در خانهی او همواره گشوده است اما مقصود
گوینده بیان صفت مهماننوازی است؛ پس باز بودن در خانهی فالنی، کنایه از بخشش و مهماننوازی اوست.
ایران من ـ
درس ششم: ای وطن
تاریخ ادبیات:
نادر ابراهیمی: آثار: کالغها و سنجاب ـ دور از خانه ـ قصه‌های ریحانه خانم ـ قصه‌های ساز و سیب ـ نوسازی
حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان ـ خانه‌ای برای شب (نخستین کتاب)ـ پس از انقلاب زندگی امام خمینی را با
نام (سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما آمد) نوشت.
دانش زبانی:
منادا: برای خطاب کردن و گفتوگو با کسی از نشانه‌های لذا (ای، یا، ا)استفاده میکنیم. کلمه‌ای که هر یک از این
نشانه‌ها را داشته باشد منادا است.
حکایت انواع مردم:
تاریخ ادبیات:
کیمیای سعادت اثر امام محمد غزالی است.
بخوان و حفظ کن: همه از خاک پاک ایرانیم.
واژه‌های مهم:
اشرف: گرامیتر، شریفتر
انجب: ارجمندتر، شریفتر، نجیبتر
تاریخ ادبیات:
ایرج میرزا: از شاعران دور، معاصر و از نوادگان فتحعلی شاه قاجار ابتدا شاعر دربار قاجار بود اما به زودی از
شاعری دربار کناره گرفت. شعر ساده و روان دارد.