محمد بن موسی خوارزمی که درسالهای ۱۵۹ تا ۲۲۹ هجری شمسی می زیسته است او ریاضی دان، ستارهشناس، فیلسوف، جغرافی دان و مورخ شهیر ایرانی در دوره عباسیان زندگی میکرده است.
دستاوردهای علمیاش چه بود؟ شهرت علمی خوارزمی مربوط به کارهایی است که در ریاضیات به ویژه در رشته جبر، انجام داده به طوری که او را «پدر جبر» نامیدهاند. جرج سارتن، مورخ مشهور در مقدمه کتاب خود، سده نهم میلادی را «عصر خوارزمی» مینامد.
بیشترین چیرهدستی وی در حل معادلههای خطی و درجه دوم بوده است. یکی از کتابهای او باعث شد که دستگاه عددی در اروپا ازعددنویسی رومی به عددنویسی هندی-عربی تغییر پیدا کند، چیزی که هنوز نیز در اروپا و دیگر نقاط جهان فراگیر است. او در زمان مامون عباسی مسئول تهیه اطلسی از نقشههای آسمان و زمین بود. جشنواره خوارزمی نام یک جشنواره علمی در ایران است که به منظور ارج نهادن به مقام دانش پژوهان و فناوران نوآور به نام این دانشمند بزرگ، نامگذاری شده است.
زادروز خوارزمی به عنوان روز فناوری
۲۲ تیرماه، روز میلاد محمدبن موسی خوارزمی است که به عنوان روز فناوری اطلاعات نامگذاری شدهاست. است پیشنهاد نامگذاری روز فناوری در تقویم رسمی کشور، برای اولین بار، اواخر سال ۹۸، توسط کمیسیون اطلاعرسانی و تبلیغات سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران طرح شد. پس از آن با تصویب در هیئت مدیرهٔ دور پنجم نصر تهران، این طرح به شورای فرهنگ عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شد. در هفتصد و پنجاه و سومین جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور، پیشنهاد نامگذاری ۲۲ تیرماه، همزمان با زادروز محمد بن موسی خوارزمی، به عنوان «روز فناوری اطلاعات» به تصویب رسید و اعلام شد این مناسبت پس از طرح و تصویب نهایی در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در تقویم رسمی کشور، درج خواهد شد. ۱۹ خرداد بنابر ابلاغ رئیسجهور، ماده واحده «تعیین مناسبتهای جدید جهت درج در تقویم رسمی کشور» که در جلسهٔ ۴ خرداد ۱۴۰۰ توسط شورای عالی فرهنگی به تصویب رسیده بود، برای اجرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای فرهنگ عمومی ابلاغ شد.
دستاوردهای خوارزمی
گویند قبل از اینکه محمد بن موسی خوارزمی در دارالحکمه مستقر شود او را به سرزمین هند فرستادند تا حساب هندی را بیاموزد. خوارزمی پس از بازگشت از هند دو اثر «حساب الهند» و دیگری «الجبر و المقابله» را نگاشت. وی نتایجی را که یونانیان و هندیان به دست آورده بودند را تلفیق کرد و بدین ترتیب سبب انتقال مجموعهای از معلومات جبری حسابی شد که در ریاضیات قرون وسطی تأثیر عمیقی گذاشت. خوارزمی در دربار مأمون عباسی بسیار مورد توجه قرار داشته، وی بزرگترین ریاضیدان دربار و از منجمین و مشاورین رصدهای بیتالحکمه عباسی به حساب میآمده. گویند مأمون بخشهای مربوط به هند را بدو واگذار کرده بود که این نشان از آشنایی وی به علوم و سرزمینهای هند دارد. وی همچنین مسئول تهیه اطلسی از نقشههای آسمان و زمین بود. شاید وی از جمله کسانی بوده که در اندازهگیری طول نصف النهار کره زمین در دشت سنجار شرکت داشتهاست. واثق خلیفه از قراری که ابن خردادبه حکایت میکند تحت تأثیر ذوق کنجکاوی، محمد بن موسی خوارزمی منجم را با عدهای به بیزانس فرستاد تا دربارهٔ محل غاری که میگویند اصحاب کهف در آنجا مدفون شدهاند تحقیق کند.