لمورهاي کوتوله تنها پستانداراني هستند که خواب زمستاني دارند. آنها زمستانخوابي را در فصل گرم و خشک ماداگاسکار آغاز ميکنند و در اين دوره از چربي ذخيرهشده در دم خود تغذيه ميکنند.
درون حفرهاي که روي درخت ايجاد شده کلاف کوچکي از خز به چشم ميخورد که کامل بيحرکت است. نزديکتر که برويد ميبينيد اين کلاف، حيوان کوچکي است که بهرغم ظاهر عجيبش زنده است و فقط به يک خواب زمستاني عميق فرورفته است. عجيبتر اينکه روي درختها برف ننشسته، صداي زوزه باد نميآيد و از دماي زيرصفر هم خبري نيست و لمور کوتوله fat tailed (با نام علمي Cheirogaleus medius) که ساکن مناطق گرم غربي و جنوبي ماداگاسکار است، چله تابستان را براي خواب زمستاني انتخاب کرده است.
در نگاه اول هيچچيز خاصي جلبتوجه نميکند. يک لمور بانمک که در ميان پستانداران ابعاد کوچکي دارد و تقريبا به اندازه يک سنجاب است به خواب زمستاني فرو رفته؛ اما تا جايي که ميدانيم تنها پستانداري است که نياز به زمستانخوابي دارد. از سوي ديگر جانوران زمستان سرد را که دسترسي به آب و غذا در آن آسان نيست، براي زمستانخوابي انتخاب مي کنند تا انرژي مورد نياز بدن خود را به حداقل برسانند. اما ببينيم زمستانخوابي در فصل خشک ميتواند چه مزايايي داشته باشد؟
![](/FileRepository/ImageUpload/1457846441/srep01768-f2.jpg)
رژيمغذايي يويويي
دماي زمستانخوابي براي لمورهاي کوتوله fat tailed زيرصفر نيست؛ اما بايد بتوانند با دماي بالاي هوا و کمبود آب و غذا در فصل خشک منطقه ماداگاسکار کنار بيايند. آنها براي گذر از اين دوره طولاني کمبود آب و غذا که بيش از 6 ماه است، رژيم يويويي را انتخاب ميکنند. به اين معني که پيش از رسيدن فصل خشک و ناپديد شدن غذاها شروع به خوردن حريصانه ميوههاي شيرين کرده و تا جايي که مقدور باشد انرژي اضافه را به شکل چربي در دم خود ذخيره ميکنند. اين لمورهاي کوتوله با حدود 40درصد اضافهوزن به سراغ حفرههاي روي تنه درختها ميروند تا در طول دوره خشکي از چربي ذخيرهشده در دم خود تغذيه کنند. آنها زماني که از خواب بيدار ميشوند، ممکن است حدود 50درصد از وزن خود را از دست داده باشند.
شايد بتوانيم آنها را هم زمستانخواب معمولي بهشمار بياوريم؛ اما نکته اينجاست که اين لمورها دماي بدن خود را مانند حيوانات ديگر در دوره زمستانخوابي کاهش نميدهند. در عوض دماي بدن آنها که با افزايش و کاهش دماي لانه، بالا و پايين ميرود ممکن است تا 20 درجه سانتيگراد طي يک دوره تغيير کند. اين کشف که در سال 2004/1383 انجام شد، براي محققان بسيارعجيب بود و حتي عدهاي از آنها پيشنهاد کردند که زمستانخوابي دوباره تعريف شود.
به تازگي کشفشده دو نمونه ديگر از عموزادههاي اين لمورهاي کوتوله که ساکن مناطق شرقي ماداگاسکار هستندنيز به خواب زمستاني ميروند. شايد اين رفتار آنها بتواند درک زمستانيخوابي در لمورها را سادهتر کند؛ اما دماي بدن اين دو نمونه در طي خواب زمستاني به رغم لمورهاي کوتوله ساکن جنگلهاي برگريز غرب و جنوب ماداگاسکار متغير نيست و مانند جانوران ديگر ثابت است.