به نقل از LiveScience، در سال 2013، تیمی از باستان‌شناسان به همراه مرکز باستان‌شناسی لهستان چندین قطعه از سرهای سرامیکی را در زباله‌دانی باستانی که حاوی تکه‌هایی از سفال، استخوان سوزانده‌شده حیوانات و بقایای انگور، زیتون و نخود هم می‌شد، پیدا کرد. به گفته محققان، قدمت این آثار به 2400 سال قبل بازمی‌گردد. دانشمندان با کنار هم قرار دادن تکه‌های پیدا شده، چهار سر جداگانه را بازسازی کرده‌اند.
بهترین سر سرامیکی حفظ شده 24 سانتی‌متر ارتفاع و 15 سانتی‌متر عرض دارد. این تندیس که با نقاشی‌های قرمز رنگ تزئین شده است شامل تصویری از یک سرآذین باستانی به نام «استفان» می‌شود. استفان نوعی سرآذین بسیار خاص بود که زنان یونانی از آن استفاده می‌کردند.
ماریوسز گیازدا، باستان‌شناس مرکز باستان‌شناسی لهستان، در مقاله‌ای که به زودی منتشر می‌شود، اطلاعات مفصلی از این سرهای سرامیک را ارائه داده است. یکی دیگر از سرهای سرامیکی دارای ابعاد مشابهی است. متاسفانه تنها قطعات کوچکی از دو سر سرامیکی دیگر پیدا شده است.
سه سوراخ کوچک در نزدیکی قسمت بالایی سر سرامیکی تقریبا کامل وجود دارد که به احتمال زیاد از آنها برای آویزان کردن تندیس به دیوار استفاده می‌شده است. اثر انگشت‌هایی روی سطح مجمسه قابل دیدن است که امکان دارد متعلق به سازندگان آن باشد. به گفته دانشمندان، اثرانگشت روی خاک رس، قبل از قرار دادن آن درون تنور وجود داشته است.
احتمالا این چهار سر، زمانی که دیوارهای محل قرارگیری‌شان بازسازی یا تغییر مدل داده شدند، دور انداخته شدند. به عقیده دانشمندان این سرهای سرامیکی برای مدت طولانی استفاده شده بودند.
به احتمال زیاد این سرها نمایانگر افراد واقعی نیستند. گیازدا در این باره می‌گوید: «معتقدم که این سرهای سرامیکی تصویری از خدایان است اما اثبات این امر بدون وجود کتیبه یا تندیسی از این خدایان خاص غیرممکن است».
ترکیبی از فرهنگ‌های باستانی
سرهای چهار بانوی سرامیکی ترکیبی از فرهنگ یونانی، فنیقی و مصری را دارند. برای مثال، یکی از سرها دارای نمایی از «طلسم وادجت»، طلسمی که نمایانگر یک چشم است، در قسمت سینه است. این طلسم‌ها در اصل توسط مصریان باستان استفاده می‌شدند که معتقد بودند این افسون‌ها می‌تواند جنگجویان را در امان نگه دارد. فرهنگ‌های دیگر بعدها این طلسم و نماد چشمی آن، معروف به چشم هورس یا چشم رع، را قرض گرفتند و آنها را وارد هنر و باورهای دینی خود کردند.
چشم رع
با وجود اینکه باستان‌شناسان نمی‌توانند محل دقیق ساختن این چهار سر سرامیکی را پیدا کنند اما متخصص سفال گروه تشخیص داده است که سفال استفاده شده در ساخت آنها متعلق به مناطق اطراف تایر، شهر باستانی واقع در لبنان، است.
به احتمال زیاد این چهار سر همزمان با هم ساخته شده‌اند؛ آن هم در دوره‌ای که امپراطوری پارس کنترل اکثر مناطق خاورمیانه را در دست داشت، سرزمینی که شامل شهر باستانی پروفیرون و تایر هم می‌شد.
مترجم: هانا حیدری