مطالعه بيشتر ، ديد روشن تري نسبت به وابستگي انسان به گياهان و تاثير زيادي که آن ها در منشا و پيشرفت تمدن داشته اند به دست مي دهد و به مطالعه علمي گياهان مي پردازند . به طور قراردادي گياه شناسان به بررسي تمامي موجودات زنده اي که عموما جز گونه هاي حيوانات محسوب نمي شوند مي پردازند ، يعني موجودات زنده اي که ثابت بوده يا به پايه اي متصل اند ، هدف بررسي گياه شناسان هستند . بنابراين پيشرفت هاي حاصل در دانش اقسام گوناگون حيات ، موجب ايجاد حوزه هاي ديگر مطالعات تخصصي جدا از گياه شناسي براي اين موجودات ( شبه گياه ) شده است . امروزه رشته اي به نام قارچ شناسي به مطالعه قارچ ، ميکروبيولوژي به بررسي ويروس ها و باکتري ها و رشته جلبک شناسي به بررسي جلبک ها مي پردازد . امروزه موجودات زنده جز اين سه گروه ( بيشتر قارچ ها ، جلبک ها ) ديگر در قلمرو گياهان ، مورد بررسي قرار نمي گيرند ، اما هنوز هم توجه گياه شناسان به آنها معطوف مي باشد . تاريخچه : بين کارهاي آغازين مربوط به گياه شناسي که تقريبا 300 سال قبل از ميلاد مسيح نوشته شده دو رساله بزرگ توسط تئوفراستوس ( فيلسوف يوناني ) ديده مي شود : درباره تاريخچه گياهان و درباره اهداف گياهان ، اين دو کتاب روي هم بيشترين تاثير را در دوران باستان و قرون وسطي در علم گياه شناسي داشته اند . ديدس کوريدس نويسنده رومي شواهد مهمي بر دانش يونانيان و روميان درباره گياهان دارويي ارائه مي دهد . رابرت هوک با استفاده از يک ميکروسکوپ ايتدايي ، سلول را در چوب پنبه و اندکي بعد در بافت گياه زنده کشف کرد .
او با نگاه به يک برش باريکي از چوب پنبه نوشت : من توانستم تعداد بسيار زيادي منفذ و سوراخ در آن مشاهده کنم که بيشتر شبيه کندوهاي عسل هستند . اين روزنه ها يا سلول ها عمق زيادي نداشتند اما تعداد بسيار زيادي جعبه کوچک محسوب مي شوند . فوچس لئونهارت نويسنده آلماني ، کنراد جنسـرکولـپـپـر و جان جرارد نويسندگان انگليسي ، يک کتاب گياهي منتشر کردند که اطلاعاتي را درباره گياهان دارويي ارائه مي کرد . نخستين گياهان در زندگي بشر : گياهان نه فقط براي ما غذا ، لباس و مسکن تهيه نمي کنند بلکه هوايي را که تنفس مي کنيم از اکسيژن ، که بدون آن زندگي ممکن نيست محيا مي سازند .
بعضي از گياهان ، نظير باکتري ها ، موجب ايجاد امراض خطرناکي براي انسان و حيوانات مي شوند . اما در عين حال آنتي بيوتيک ها ، نظير پـنـي سـيـلـيـن و ديگر داروهايي که از گياهان به دست مي آيند به جلوگيري از انتشار اين امراض کمک مي نمايند . گياهان براي به کار افتادن کارخانه ها نيرو تهيه مي کنند و در بيشتر موارد ، مواد خام نظير پنبه ، روغن ، موم ها ، لاستيک ها و چوب توليد مي کنند که در ساخت فـرآورده هاي آن ها به کار مي روند . اکثر کارگران جهان به وسيله کار با گياهان و فـرآورده هاي گياهي امرار معاش مي کنند . از ابتداي تاريخ ، گياهان به رفع نيازهاي بشر کمک کرده و موجب پيشـرفـتـش شده اسـت . احتمالا يکي از مهم ترين اتفاقات در تاريخ تمدن ، کشف اين پديده بوده که بذرهايي که به داخل خاک مي افتند رشد کرده و گياهان غذا دهنده را توليد مي کـنند . اين موضوع ، انسان را ملزم به ماندن در يک محل به قدر کافي طولاني ، مي کرد تا محصولات زراعي را برداشت کند و در تشکيل گروهاي اجتماعي که به نوبه خود منجر به تقسيم کار مي شد و منشا تجارت بود نقش مهمي را ايفا کند . زيست گياهي پايه چه علومي است ؟ دانش عمومي از اشيايي که چنان قـسـمـت بزرگي از محـيـط ما را تشکيل مي دهند و نقش چنان برجسته اي در زندگي ما ايفا مي نمايند تا حد يک آموزش وسـيـع ضروري اسـت . براي دانشجويان کشاورزي ، بيولوژي ، جنگـلـداري و منابع طبيعي ، به طور کلي زيست گياهي ، پايه اي است که دانش اختصاصي تر آن ها روي آن بنا شود . رشته هاي زيست گياهي : زيست گياهي يکي از تقسيمات اصلي زيست شناسي ( علم زندگي ) است . براي سهولت مطالعه ، موضوع زيست گياهي به چندين رشته مهم تـقـسـيـم گرديده است . اين رشته ها عبارتند از :
1 ) تاکسونومي : يا سـيسـتماتيک گياهي که با نام گذاري و تقسيم بندي گياهان سر و کار دارد .
2 ) مورفـولـوژي گياهي : شکل و سـاخـتـمان و توسعه آن ها همراه با روابط قسمت هاي گياهان با يکـديگـر را بررسي مي کند و شامل مـطالـعـه آناتومي ، زيست شناسي سـلولي و امبريولوژي ( جنين شناسي گياهي ) است .
3 ) فيزيولوژي گياهي : موضوع اين عـلـم مطالعه اعمال حياتي گياه ، فـرآيندهاي رشـد و نمـو ، متابوليسم و روش هاي ازدياد گياهان است .
4 ) بيماري شناسي گياهي : با امراض نباتي سر و کار دارد .
5 ) اکـولـوژي : عـلـم بررسي روابـط موجودات زنده با محـيـط اطرافـشان مي باشد .
6 ) ژنتيک گياهي : با مطالعه توارث در گياهان سر و کار دارد .
7 ) مايکرولوژي : عـلـم مطالعه قارچ ها مي باشد .
8 ) فيکولوژي : عـلـم مطالعه جلبک ها اسـت . انواع مختلف گياهان : يک گردش کوتاه ، داخل جنگل ها يا مزارع ، هنگام تابسـتان يا پاييز ، اختلافات وسـيعي را از نظر شکل و ساختمان در گياهان آشکار مي سازد . بعضي ، درختاني مرتفع هـسـتند و عده اي عـلـف هايي کوتاه مي باشند ، بعضي گل هاي زيبا دارند و بذر توليد مي کنند ، حال آن که عده اي ، نظير سرخس ها به هـيچ وجه تولـيد گل نمي کنند . اما به وسيله ساختمان هايي بسيار کوچک به نام اسـپورتکثير مي شوند . بعضي روي زمين بعضي در آب زندگي مي کنند . اين اختلافات وسـيع باعث شـده که گياه شناسان گياهان را در گروه هاي مختلفي تـقـسـيم کنند و بر اساس شباهت ها و يا روابط بنياني تمام گياهان به چند گروه بزرگ تـقـسـيم مي شوند . 1 ) ساده ترين اين گياهان ، باکتري ها هـسـتند که اکثرا تک سـلولي مي باشـند . عـده اي از اين باکتري ها موجـب امراض سخت در انسان ، حيوان و گياه مي شـوند ولي بسـيار ديگربراي انسان مـفـيدند . 2 ) قارچ ها مانند باکتري ها تماما فاقـد رنگيزه هاي کلروفـيل سـبز که لازمه زندگي مسـتقـل است ، مي باشـند و از اين رو بايد غذاي خود را از موجودات ديگر به دست آورند . برخي قارچ ها سبب امراض انساني و حيواني مي شـوند و بسياري نيز براي انسان مـفـيدند . 3 ) جلبک ها به صورت غوطه ور در آب يا در شرايط مرطوب مي رويند و محتوي رنگيزه هاي نوري مانند کلروفـيل سبز مي باشـند ، از اين رو گياهان مسـتقـلي هـسـتند که البته برخي تک سـلولي و برخي به صورت مجتمع مي باشـند ، اين گياهان پايه غـذايي تمام جانوران آبـزي مي باشـند و از اين رو از اهـمـيت اقـتصادي بالايي برخوردارند . 4 ) خزه ها و پنجه گرگـيان ، گروهي از گياهان را تشکـيل مي دهـند که در محل هاي مرطوب سراسر جهان مي رويـند و فـاقـد ريشه ، ساقه و برگ هاي حقـيقـي هـسـتند . 5 ) سرخس هاي معمولي و دم اسـبيان با داشـتن تنه هاي گياهي کاملا متمايز از جلبک ها ، قارچ ها و پنجه گرگيان با خزه تفاوت دارند و داراي ريشه ، ساقـه و برگ هاي حـقـيـقي هـسـتند و سامانه آوندي کاملا مشخص دارند . ولي به دليل عـدم توليد گـل، ميوه يا بذر ، از گياهان عالي متمايزند . 6 ) توسعه يافته ترين گياهان با بزرگ ترين تغييرات ، گياهان بذردار مي باشـند . آن ها داراي ريشه ها ، ساقه ها و برگ هاي حـقـيـقي و يک سامانه آوندي کاملا توسعه يافته مي باشـند ، هرچندمهم ترين صفـت ويژه در مورد آن ها اين امر است که بذر ، توليد مي کنند . اکـثرگـياهان زراعي ، درختان، درخچه ها و گياهان گـلـدار ، به اين گروه تعلق دارند . گياهان بذرداربه دو گروه اصلي بازدانگان و نهانداگان تـقـسـيم مي شـوند . بازدانگان به وسـيله تولـيـد بـذر بـدون پوشـش ، مـشخص مي شـوند يـعـني بذرها در مـيوه محصورنمي شـود . نهـاندانگان ، داراي گل هاي کاملا توسعه يافـته اند و بذر هاي خود را در يک ساختمان محصور شده که ميوه ناميده مي شود توليد مي کنند. اعضاي اين گروه ، بسـيار فـراوان و تمام گـياهان گـلـدار معروف را در بر مي گيرند . نهاندانگان به دو گروه مناسب کوچک تر تقـسـيم مي شـوند : تک پله اي ها و دو پله اي ها . ارتباط با ساير عـلوم گياه شناسي داراي روابطگسترده با ساير علوم است . گياه شناسي با جانور شناسي ، فـيزولـوژي گياهي ، بيوشـيمي ، ژنتيک گياهي ، کشاورزي و اکولـوژي گياهي و اکولـوژي عـمومي رابطه دارد