تحلیل سؤالات درس جغرافیا در کنکور سراسری 91 تهيه و تنظيم: فاطمه سخايي
به سؤالات درس جغرافیا در كنكور امسال، از چند جهت می‌توان پرداخت که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
بودجه‌بندي و چیدمان مطالب:
درس جغرافیا در کنکور شامل سه کتاب جغرافياي (1)، جغرافياي (2) و جغرافياي پيش‌دانشگاهي است که سؤال‌هاي كنكور امسال نيز به‌صورتي کاملاًَ متوازن و متعادل از اين كتاب‌هاي سه‌گانه طراحي شده است؛ به اين معنا كه به سنت همه ساله‌ي كنكور، سهم هر كتاب، 5 سؤال است.
مباحث پر تكرار و مباحث جديد!
از حيث درس‌هاي مورد توجه طراحان در كنكور امسال، هم درس‌هاي پرتكرار را شاهد هستيم و هم مباحث جديدتر را؛ به‌عنوان مثال، از درس 5 جغرافياي پيش‌دانشگاهي، درس‌هاي 3 تا 5، 7، 10، 13 و 17 جغرافياي (1) و درس‌هاي 4 و 14 جغرافياي (2) سؤالي مطرح نشده است، همان‌گونه كه در كنكورهاي 4 سال گذشته نيز اين دروس فاقد سؤال بوده‌اند. در مقابل، درس 4 جغرافياي پيش‌دانشگاهي و درس 18 جغرافياي (2) هم‌چنان اهميت خود در كنكور سراسري را حفظ نموده‌اند و در كنكور امسال نيز همانند كنكورهاي 4 سال گذشته، از اين دروس، سؤال مطرح شده است.
در خصوص مباحث جديد مورد توجه در كنكور امسال نيز بايد گفت، درس‌هاي 1 و 11 جغرافياي (1) و نيز درس 2 جغرافياي (2) كه در كنكور 4 سال گذشته هيچ‌گاه حتي به‌صورت غيرمستقيم نيز مورد توجه طراحان سؤال كنكور سراسري نبوده‌اند، هر كدام يك سؤال را به خود اختصاص داده‌اند. هم‌چنين درس 2 جغرافياي (1) كه در كنكور 3 سال گذشته به‌صورت متوالي در هر سال، يك سؤال را به خود اختصاص مي‌داد، در كنكور امسال به فراموشي سپرده شده و هيچ سؤالي از آن مطرح نشده است.
تيپ و ظاهر سؤالات:
امسال نیز مانند کنکورهای سال‌های گذشته به‌جز سه سؤال جای خالی، همه‌ی سوال‌ها «تک قسمتی» بوده و بر خلاف برخي ديگر از دروس رشته‌ي انساني، از ترکیب چند مطلب در یک سوال واحد خودداری شده است.
سطح دشواري:
امسال نیز مانند هر سال سؤال‌ها در سطحی كاملاً متوسط طراحي شده است و سؤال دشوار در معناي واقعي، به چشم نمي‌خورد و اگر برخي از سؤالات در ظاهر دشوار مي‌نمايند و يافتن پاسخ آن‌ها نيازمند قدري تأمل بيش‌تر است، از آن روست كه قسمت‌هایي از كتاب‌هاي درسي جغرافيا كه در كنكورهاي گذشته، بي‌اهميت و يا کم‌اهمیت تلقي شده و در حاشيه قرار مي‌گرفتند (و اغلب دانش‌آموزان نيز به سادگي از کنار آن ها عبور مي‌كردند)، برخلاف انتظار، در كنكور امسال در مركز توجه طراحان سؤال واقع‌شده‌اند. در مجموع اين سؤالات دشوار نبوده بلكه سؤالات نسبتاً ساده‌اي هستند كه تنها «متروك بودن» آن‌ها در كنكورهاي گذشته، تأملي بيش‌تر براي پاسخ‌گويي را اقتضا مي‌كند.
ویژگی خاص و منحصر به‌فرد:
در كنكور سال 91، برای اولین‌بار در طرح یکی از سؤال‌ها (سؤال 212)، مطلب درسی خاصي که در دو کتاب جغرافیای (2) و جغرافیای پیش‌دانشگاهی از دو زاویه‌ی مختلف بدان پرداخته شده است، با ظرافتي بسیار با یک‌دیگر ترکیب گرديده و دام آموزشی متفاوتی را برای دانش‌آموزان ایجاد نموده است. بدیهی است که اگر دانش‌آموز مطالب یاد گرفته شده از هر دو كتاب را به‌خوبی و يك‌جا در ذهن خود طبقه‌بندی نموده باشد (يعني توانایی ارتباط دادن آموخته‌های پراكنده‌ي خود را دارا باشد) به سادگي قادر به يافتن پاسخ این سؤال بوده و حتي از مواجه شدن با چنين سؤال هوشمندانه‌اي، لذت نيز خواهد برد. و اين است فصل مميزه‌ي دانش‌آموزان تلاشگر از ساير دانش‌آموزان؛ كه گويا رسيدن به چنين تفكيكي، هدف اصلي طراحان سؤال كنكور از طراحي سؤالاتي اين‌گونه است.
وجه تمایز:
از جمله وجوه تمایز كنكور سال 91 با كنكورهاي سال‌هاي قبل این است که بر خلاف كنكورهاي گذشته، امسال نه از شكل‌هاي مربوط به منحنی‌های میزان خبری است، نه از نقشه‌ها، نه از نمودارها و جداول و نه از تصاویر کتاب درسی و این در حالی است که درس جغرافیا چنان با نقشه‌ها و نمودارها و مثال‌های تصویری آميخته است كه طرح سؤال از این قسمت‌ها ضروري مي‌نمايد.
جمع‌بندي:
در مجموع مي‌توان چنين نتيجه‌گيري نمود كه كنكور امسال با پرداختن به مطالب مغفول مانده‌ي كتاب‌هاي درسي جغرافيا، تحولي غيرقابل انتظار را رقم زده است. به بيان ديگر، درس جغرافيا كه بدون دگرگوني قابل ملاحظه‌اي، در كنكورهاي گذشته وضعيت هميشگي خود را دنبال مي‌نمود، در كنكور سال 91، با پرداختن به جزئيات و طرح سؤالاتي كه مي‌تواند به‌خوبي دانش‌آموزان دقيق و نكته‌سنج را از ساير دانش‌آموزان جدا سازد، تحولي را آغاز نموده كه انتظار استمرار و تكامل آن در كنكورهاي سال‌هاي آتي چندان دور از ذهن نخواهد بود.
