انواع مختلف خونمردگي و کبودي وجود دارد، از قبيل: کوفتگي، هماتوم و پورپورا.
کوفتگي
کوفتگي يکي از انواع شايع خونمردگي و کبودي است که توسط ضربه ايجاد مي شود.
اغلب ضربه وارده باعث تخريب و بازشدن رگ هاي خوني در پوست، غشاهاي مخاطي و يا اندام هاي ديگر مي شود.
کبودي همراه با درد و ورم در اثر پاسخ التهابي بدن به جراحت و آسيب مي باشد.
هنگامي که کوفتگي در پوست گسترش يابد، باعث قرمزي، سياهي و بعد آبي و يا بنفش شدن پوست مي گردد. در آخر هنگامي که خون توسط بدن جذب شود، رنگ کوفتگي به زرد مايل به سبز تبديل مي شود.
کوفتگي استخوان و عضلات نسبت به کوفتگي پوست دردناک تر است و بيشتر طول مي کشد تا بهبود يابد.
کوفتگي اندام هايي مثل مغز، کليه، طحال، کبد، ريه و قلب، مهم مي باشد. اين کوفتگي ها مي تواند زندگي فرد را تهديد کند و معمولا از طريق آسيب شديد رخ مي دهد، مانند: سقوط از بلندي، تصادف با ماشين و موتورسيکلت و غيره. به همين خاطر، بستن کمربند ايمني توصيه اکيد مي شود.
هماتوم
نوعي از خونمردگي و کبودي است که طي آن، خونريزي زيادي رخ مي دهد.
هماتوم مي تواند توسط همان آسيب هايي که باعث کوفتگي مي شوند، بوجود آيد.
هماتوم نسبت به کوفتگي داراي درد، ورم و عوارض بيشتري مي باشد.
هماتوم مي تواند توسط عمل هاي جراحي و يا پارگي خودبهخود رگ هاي خوني مانند آنوريسم نيز ايجاد شود.
هماتوم در هر قسمت و يا اعضاي بدن مي تواند رخ دهد. هنگامي که هماتوم در يکي از اعضاي اصلي مثل مغز و يا طحال رخ دهد، مي تواند زندگي فرد را مورد تهديد قرار دهد.
- هماتوم مغزي، مجموعه اي از خونريزي که درون مغز و يا زير جمجمه بوجود مي آيد. اين خونريزي ها مي تواند فشار درون جمجمه و مغز را افزايش دهد و باعث يک خونريزي وخيم و بحراني گردد.
- هماتوم بيني : مجموعه اي از خونريزي که منبع آن در تيغه هاي جدا کننده بيني جريان دارد.
- هماتوم زير پوستي : مجموعه اي از خونريزي که منبع آن در زير پوست مي باشد.
- هماتوم Sunungal : مجموعه اي از خونريزي که منبع آن زير ناخن هاي انگشتان دست و يا پا قرار دارد.
- آسيب ناشي از بريدن نيز مي تواند موجب هماتوم در اعضاي بزرگ بدن شود. براي مثال: تکان دادن شديد يک نوزاد مي تواند موجب برش هاي خطرناک در داخل مغز، آسيب مغزي غير قابل بازگشت و مرگ شود.
پورپورا
در پورپورا، خون به خودي خود از مويرگ ها خارج مي شود.
اين نوع خونريزي باعث ايجاد نقاط مسطح قرمز و يا بنفش و يا ايجاد تکه هايي بر روي پوست و غشاهاي مخاطي مي گردد.
پورپورايي که باعث ايجاد نقاط در پوست مي شود را به نام پتشي ( Petechiae) و مناطق بزرگ پورپورا را به نام اکيموز ( Ecchymosis) مي خوانند. غالبا هر نوع کبودي در پوست وابسته به اکيموز مي باشد.
پورپورا به علت جراحت و آسيب ايجاد نمي شود، بلکه به علت شرايط و بيماري هاي مختلفي بوجود مي آيد، از جمله:
- بيماري هاي خودايمني مثل لوپوس و آرتريت روماتوئيد.
- بيماري هاي عفوني مثل مننژيت، مونونوکلئوز و سرخک.
- داروهايي مثل آسپيرين، داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي، آنتيبيوتيک ها، آنتيهيستامين ها و رقيق کننده هاي خون.
- گزش حشرات
- سرطان خون
- ترومبوسيتوپني (تعداد کم پلاکت در خون که باعث ايجاد مشکل در لخته شدن خون مي شود)
- واسکوليت (التهاب عروق خوني)
چه علائم ديگري با کبودي پوست ديده مي شوند؟
اغلب کبودي پوست همراه با درد، ورم و تغيير رنگ پوست است.
کبود شدن پوست به آساني و يا کبودي بدون علت ممکن است در اثر بيماري هاي خوني باشد.
اما به طور کلي، کبودي ممکن است با علائم زير همراه باشد:
- خونريزي از لثه ها
- علائمي شبيه آنفلوانزا (خستگي، تب، گلودرد، سردرد، سرفه و درد)
- خونريزي شديد عادت ماهانه
- درد مفصل
- ورم و التهاب موضعي
- خونريزي از بيني
- دردناک و حساس شدن نسبت به لمس کردن
- دير بهبود يافتن
علل کبود شدن
پاها به راحتي کبود مي شوند، زيرا بيشتر در معرض جراحت قرار دارند و نيروي جاذبه زمين بر جريان خون پاها اثر مي گذارد.
- کبودي ممکن است ارثي باشد و هيچ دليل ديگري نداشته باشد.
- کبودي به دليل ضربه و آسيب : پرت شدن از ارتفاع، تصادفات رانندگي و آسيب هاي ورزشي
- کبودي بر اثر سن، جنس و شيوه زندگي
- پير شدن پوست
- سوء مصرف الکل (باعث کاهش لخته شدن خون مي شود)
- مونث بودن (زنان نسبت به مردان، بيشتر دچار کبودي پوست مي شوند)
- آنمي (کم خوني) آپلاستيک
- بيماري هاي مثل لوپوس و آرتريت روماتوئيد
- بيماري هاي عفوني مانندمننژيت، مونونوکلئوز و سرخک
- بيماري کوشينگ
- هموفيلي (بيماري ارثي خونريزي)
- گزش حشرات
- سرطان خون
- نقص عضو
- ترومبوسيتوپني (تعداد کم پلاکت در خون که باعث ايجاد مشکل در لخته شدن خون مي شود)
- واسکوليت (التهاب عروق خوني)
- کمبود ويتامين C
- بيماري ون ويلبرند (يک بيماري ارثي خونريزي)
- داروهاي ضدانعقادها (وارفارين و هپارين)
- داروهاي ضد افسردگي
- آسپيرين
- روغن ماهي
- جينکوبيلوبا
- اينترفرون
- پني سيلين
- داروي ضد پلاکت
- شيمي درماني يا راديوتراپي
- درمان با هورمون تستوسترون
عوارض کبود شدن
- کوما در اثر هماتوم مغز، طحال و يا کبد
- کبودي شديد عضلات
- غده خوني
- شکستگي به خصوص در افراد مسن
اگر شما دچار کبودي و خونريزي شديد، در موقع تماس با پزشک راجع به علت آن و مدت زمان بندآمدن خون، توضيح دهيد.
چه موقع بايد نزد پزشک رفت؟
اگر در فردي که کبودي پوست و خونريزي دارد، علائم زير را مشاهده کرديد، فورا او را نزد پزشک ببريد:
- تغيير سطح هوشياري و آگاهي
- تغيير شکل و از دست دادن عملکرد منطقه کبود شده
- سرگيجه
- درد شديد، ورم و احساس فشار در ناحيه کبود
- تب بالا
- تهوع و استفراغ
- پتشي
- مشکلات تنفسي مانند، تنگي نفس، خس خس سينه و احساس خفگي
- تشنج
- گرفتگي عضلات گردن
- استفراغ خوني، مدفوع خوني و يا خونريزي مقعد
- زرد شدن چشم ها و پوست (يرقان)
درمان کبودي در خانه
- در همان زمان، کيسه يخ را بايد به مدت 20 تا 30 دقيقه روي منطقه آسيب ديده گذاشت. يخ را به طور مستقيم روي پوست قرار ندهيد، بلکه يخ را در حوله اي بپيچيد و بر پوست قرار دهيد.
- اگر کبودي پا بسيار زياد است و منطقه وسيعي را گرفته، بايد 24 ساعت اوليه جراحت، پا را بالا قرار دهيد.
- استامينوفن و يا ايبوپروفن براي کاهش درد استفاده مي شود.
- از مصرف آسپيرين دوري کنيد، زيرا آسپرين باعث طولاني تر شدن خونريزي مي گردد.
- بعد از 48 ساعت، به مدت 10 دقيقه منطقه آسيب ديده را گرم کنيد (مثلا با حوله گرم) و اين کار را 2 تا 3 بار در روز ادامه دهيد. اين کار باعث افزايش جريان خون به منطقه کبود مي شود و باعث مي شود که پوست به سرعت خون را جذب کند و کبودي ناپديد گردد.
* هشدارها
- اگر پوست شما به راحتي کبود مي شود، به خصوص اگر اين کبودي با خونريزي بيني و يا لثه همراه است، بايد فورا نزد پزشک برويد.
- اگر شما داراي پتشي کوچک و مسطح و با نقاط بنفش رنگ هستيد، ممکن است در معرض ابتلا به مننژيت و ديگر بيماري هاي مزمن باشيد. لذا بهتر است هرچه زودتر نزد پزشک برويد.
- کبودي مداوم و ناگهاني مي تواند به علت بيماري خوني و يا اختلال در لخته شدن خون باشد و بايد فورا به پزشک مراجعه کنيد.