آزمونک جمع‌بندی آرایه‌های فنون-فنون یازدهم-یاسین مهدیان

سلام خدمت دوستان پرتلاش کنکوری

این مطلب شامل آزمونک جمع‌بندی آرایه‌های علوم و فنون ادبی یازدهم است که توسط یاسین مهدیان، رتبه 41 و دانشجوی اموزش زبان و ادبیات فارسی کرمان تهیه شده است.

2-نوع تشبیه از نظر پایه ­ها (ارکان) در کدام گزینه متفاوت است؟ (کانون 96)

1) ندانست قارون نعمت­ پرست

که گنج سلامت به کنج اندر است

2) ما ملک عافیت نه به لشکر گرفته­ ایم

ما تخت سلطنت نه به بازو نهاده­ ایم

3) دریغ و درد که تا این زمان ندانستم

که کیمیای سعادت رفیق بود رفیق

4) تا سر زلف پریشان تو محبوب من است

روزگارم به سر زلف پریشان ماند

2- کدام بیت، فاقد «تشبیه» است؟ (خارج 98)

1) ماه از شرم عذار تو حصاری شده است

این نه هاله­ است که بر گرد قمر گردیده است

2) غافل از خال و خط و زلف و دهان تو شده است

ساده­ لوحی که به خورشید تو را سنجیده است

3) شور مرعان چمن حوصله ­سوز است امروز

گل بی درد به روی که دگر خندیده است؟

4) تا قیامت گرهش باز نکرد چون خال

هر که را فکر سر زلف به هم پیچیده است

3- در همۀ گزینه­ ها آرایۀ مجاز به کار رفته است؛ به­جز: (کانون 96)

1) بر سر تربت ما چون گذری همّت خواه

که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

2) نعیم هر دو جهان پیش عاشقان به جویی

که این متاع قلیل است و آن عطای کثیر

3) به خدا که پرده از روی چو آتشت برافکن

که به اتفاق بینی دل عالمی سپندت

4) اگر نزاری و زردی مرا ز عشق رسید

نه عاشق است درخت از چه گشت زرد و نزار

4- در کدام بیت آرایه­های «تشبیه، استعارۀ مصرحه و تشخیص» وجود دارد؟ (کانون 95)

1) کمند زلف بتی گردنم ببست به مویی

چنان کشید که زنجیر صد علاقه گسستم

2) سال­ها نالیدم از عشق گلی چون بلبلی

گل خزان شد ناگه و خارم به پای جان خلید

3) ز شرم چهرۀ چون آفتابت اندر صبح

ستاره خون شود از چشم آسمان بچکد

3) چون می­رود این کشتی سرگشته که آخر

جان در سر آن گوهر یک­دانه نهادیم

5- در همۀ ابیات به­جز بیت ... هر دو آرایۀ «تشخیص و کنایه» وجود دارد. (کانون)

1) بر زمین چسبیدگان را شهپر معراج نیست

در نیابد هر گران­جانی مکان عشق را

2) به راه مدح تو چون پای فکر آبله شد

مرا به دست چه باشد به جز دعا کردن

3) چو دید سبزه که گل پای در رکاب آورد

کشید نیمچه یعنی که خسرو است سوار

4) عشقم از روی طبق پردۀ تقوی برداشت

طبل پنهان چه زنم تشت من از بام افتاد

6- ترتیب ابیات زیر به لحاظ داشتن آرایه­ های «مجاز، تشخیص، تشبیه، استعاره و کنایه» کدام است؟ (کانون 96)

الف) جهانی گرفتند پروردنش

برآمد به ناز و بزرگی تنش

ب) طاق محراب تو رشک قاب قوسین آمده

نور ماه قبه­ات یاقوت او دنی شده است

ج) زین دایرۀ مینا خونین­ جگرم مِی ده

تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی

د) طایر گلشن قدسم چه دهم شرح فراق

که در این دامگه حادثه چون افتادم

هـ) عافیت چشم مدار از من میخانه­ نشین

که دم از خدمت رندان زده­ام تا هستم

1) هـ ، الف، ج، ب، د                    2) هـ ، د، ج، ب، الف                     3) الف، ج، ب، هـ ، د                       4) الف، ب، د، ج، هـ

7- به­ترتیب، در کدام دو بیت «استعاره» و در کدام دو بیت «مجاز» وجود دارد؟ (کانون 92)

الف) من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم

که گاه­گاه بر او دست اهرمن باشد

ب) در سنبلش آویختم از روی نیاز

گفتم من سودازده را کار بساز

ج) مرغ خوش­خوان را بشارت باد کاندر راه عشق

دوست را با نالۀ شب­های بیداران خوش است

د) فارغ دل آن کسی که مانند حباب

هم در سر میخانه سرانداز شود

1) الف و د - ب و ج                    2) ب و ج - الف و د                        3) ب و د - الف و ج                         4) الف و ج - ب و د

8- نوع استعاره در همۀ ابیات با شعر زیر یکسان است؛ به­جز: (سراسری 1400)

«مــــی­تراود مهتـــاب، می­درخشــــد شـــــب­تاب

نیست یکدم شـــکند خواب به چشم کس و لیک

غم این خفته چند، خواب در چشم ترم می­شکند»

1) کام حرص است که از شهد نگردد شیرین

ورنه قانع ز نی خشک شکر می­چیند

2) باغ سلام می­کند، سرو قیام می­کند

سبزه پیاده می­رود غنچه سوار می­رسد

3) از ترشرویی گردون گله بی­انصافی است

خندۀ برق شنیدی به خس و خار چه کرد

4) از لعل تو گر یابم انگشتری زنهار

صد ملک سلیمانم در زیر نگین باشد

9- در تمام ابیات همۀ ارکان تشبیه وجود دارد؛ به­جز: (سراسری 1400)

1) در غمش چون دانۀ نار است آب چشم من

وز لبش کام روانم ناردانی بیش نیست

2) مرغان چمن باز چو من عاشق و مستند

کان نرگس مست و گل خندان من اینجاست

3) خورشید را به روی تو تشبیه چون کنم

کاو همچو بندگان بدهد بوسه بر جناب

4) پروای سرد و گرم خزان و بهار نیست

آن را که همچو صنوبر قبا یکی است

10- آرایه­ های روبه ­روی کدام ابیات، درست است؟ (سراسری 1400)

الف) عمری است که چون خاک جگر تشنۀ عشقم

و ایام به من جرعۀ جامت نرسانید (مجاز، تشخیص)

ب) در بزم ز رخسار دو صد شمع برافروز

وز لعل شکربار می و نقل فرو ریز (لف و نشر، موازنه)

ج) عشق را در پردۀ ناموس دیدن مشکل است

شمع را در جامۀ فانوس دیدن مشکل است (موازنه، تشخیص)

د) شکوه تاج سلطانی که بیم جان در او درج است

کلاهی دلکش است اما به ترک سر نمی­ارزد (جناس، کنایه)

1) الف - ب                        2) ج - د                          3) ب - ج                      4) الف - د 

پاسخ­نامــــــــه:

سوال 1: گزینــــــۀ 4

نوع تشبیه در بیت گزینۀ «4» گسترده و سایر ابیات، فشرده است.

مشبّه: روزگارم / مشبه­ به: سر زلف پریشان / ادات تشبیه: مانَد

تشریح گزینه­ های دیگر:

گزینۀ «1»: گنج سلامت: اضافۀ تشبیهی

گزینۀ «2»: ملک عافیت: اضافۀ تشبیهی

گزینۀ «3»: تشبیه اول: کیمیای سعادت / تشبیه دوم: مشبه: رفیق، مشبه­به: کیمیای سعادت

سوال 2: گزینـــــۀ 3

آرایۀ تشبیه در سایر ابیات:

گزینۀ «1»: ماه حصاری (زندانی) شده است. هالۀ نورانی اطراف ماه را به یک حصار (زندان) تشبیه کرده است.

گزینۀ «2»: در بیت نوعی تشبیه تفضیلی (مرجح) به کار رفته است. شاعر چنین بیان می­دارد که معشوق از خورشید برتر است و شایستۀ قیاس با خورشید نیست.

گزینۀ «4»: گره به خال تشبیه شده است.

سوال 3: گزینـــــۀ 2

در این بیت واژۀ «جهان» در معنای حقیقی به­ کار رفته و مجاز نیست.

تشریح گزینه­های دیگر:

گزینۀ «1»: تربت مجاز از قبر

گزینۀ «3»: عالم مجاز از مردم عالم

گزینۀ «4»: درخت مجاز از برگ­ های درخت

سوال 4: گزینـــــۀ 2

در بیت گزینۀ «2» «گل» استعاره از معشوق است، شاعر خود را به «بلبل» تشبیه کرده است و «پای جان» تشخیص است. (گل و خار در مصراع دوم هم استعاره­اند.)

تشریح گزینه­های دیگر:

گزینۀ «1»: کمند زلف: تشبیه / بت: استعاره از یار / زنجیر صد علاقه: تشبیه

گزینۀ «3»: چهرۀ چون آفتاب، ستاره مثل خون: تشبیه / چشم آسمان: تشخیص

گزینۀ «4»: کشتی سرگشته استعاره از عمر، گوهر یک­دانه استعاره از معشوق

سوال 5: گزینــــــۀ 1

در گزینۀ «1» فقط کنایه وجود دارد. «بر زمین چسبندگان» کنایه از دنیاگرایان است. بیت تشخیص ندارد.

تشریح گزینه ­های دیگر:

گزینۀ «2»: «پای فکر» تشخیص دارد. / «پای آبله شدن» کنایه از عاجز و ناتوان شدن است.

گزینۀ «3»: دیدن سبزه تشخیص دارد. / «پای در رکاب آوردن» کنایه از مهیای سفر شدن، رفتن و عزیمت کردن است.

گزینۀ «4»: برداشتن پردۀ تقوی توسط عشق تشخیص دارد. / «تشت از بام افتادن» کنایه از رسوا شدن است.

سوال 6: گزینـــــۀ 4

بیت «الف»: «جهان» مجاز از مردم جهان است.

بیت «ب»: «رشک ورزیدن قاب قوسین» تشخیص دارد.

بیت «د»: (من) طایر گلشن قدس هستم: تشبیه فشردۀ غیرترکیبی

بیت «ج»: «دایرۀ مینا» استعاره از فلک است.

بیت «هـ»: «چشم داشتن» کنایه از «انتظار داشتن» است.

سوال 7: گزینــــۀ 2

بیت ب: سنبل استعاره از موی یار

بیت ج: بشارت دادن به مرغ: تشخیص

بیت الف: نگین مجاز از انگشتری

بیت د: سر (پیش از میخانه) مجاز از قصد

سوال 8: گزینـــــۀ 4

«تراویدن مهتاب» استعارۀ مکنیه از نوع غیرتشخیص است؛ چرا که مهتاب همچون مایعی نظیر آب دانسته شده است که می­چکد. در بیت گزینۀ «4»، «لعل» استعارۀ مصرحه از «لب» است.

آرایۀ استعاره در سایر گزینه­ها:

گزینۀ «1»: «کام حرص» استعارۀ مکنیه از نوع تشخیص است.

گزینۀ «2»: «سلام کردن باغ»، «قیام کردن سرو»، «پیاده رفتن سبزه» و «سوار بودن و رسیدن غنچه» استعارۀ مکنیه از نوع تشخیص است.

گزینۀ «3»: «ترشرویی گردون» و «خندۀ برق» استعارۀ مکنیه از نوع تشخیص هستند.

سوال 9: گزینـــــۀ 1

مشبه: آب چشم من، مشبه­ به: دانۀ نار، ادات تشبیه: چون، فاقد وجه شبه (در مصراع دوم نیز یک تشبیه بلیغ اسنادی دیده می­شود که طبیعتاً تنها دارای مشبه و مشبه­به است.)

آرایۀ تشبیه در سایر ابیات:

گزینۀ «2»: مشبه: مرغان چمن، مشبه­به: من، ادات تشبیه: چو، وجه شبه: عاشق و مستند

گزینۀ «3»: مشبه: خورشید، مشبه­به: بندگان، ادات تشبیه: همچو، وجه شبه: بوسه دهد بر جناب

گزینۀ «4»: مشبه: آن را (آن کسی که)، مشبه ­به: سرو و صنوبر (دو مشبه ­به دارد)، ادات تشبیه: همچو، وجه شبه: قبا یکی است

سوال 10: گزینـــــۀ 4

بیت «الف»: مجاز: «جام» (مصراع دوم) مجاز از محتویات درون جام است / تشخیص: «جگرتشنۀ عشق بودن خاک» استعاره و تشخیص است.

بیت «ب»: فاقد لف و نشر و موازنه

بیت «ج»: موازنه دارد. کلمات دو مصراع دو به دو دارای سجع متوازن یا متوازی هستند. / فاقد تشخیص. در این بیت «جامۀ فانوس» به معنای پوشش فانوس است و جامه به معنای لباس انسان نیست.

بیت «د»: جناس: «در» و «درج» / کنایه: «ترک سر» کنایه از فدا شدن و جان باختن است.

برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی و شرکت در کلاس های کنکوری با مشاوران سایت برترها بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس 0216463 داخلی1174(حیدریان) تماس بگیرید. 

سایت برترها