سلام به همه کنکوری های عزیز
محمد مهدی بذرافشان هستم رتبه ۴۳ کنکور ۱۴۰۰ دانشجوی رشته آموزش زبان و ادبیات عربی
در این مبحث قصد دارم تا درس دوازدهم علوم و فنون دهم را جمع بندی کنم.
درصد علوم و فنون ادبی من در کنکور، ۷۹ بوده است.
جناس به معنی همسان و همجنس بودن دو کلمه است و در یک نگاه کلی به دو دسته همسان و ناهمسان تقسیم میشود.
جناس همسان(تام):
یعنی دو کلمه ظاهر مشابه و یکسان داشته باشند اما معانی آنها با یکدیگر متفاوت باشد
گلاب است گویی به جویش روان/ همی شاد گردد ز بویش روان
روان و روان ظاهر یکسانی دارند اما معانی آنها متفاوت است
انواع جناس ناهمسان(ناقص)
اختلافی:
ناهمسانی دو واژه در یک واج
مانند: او شیر را خورد و سیر شد
افزایشی:
ناهمسانی دو واژه در تعداد حرف ها البته این ناهمسانی نباید بیشتر از یک حرف باشد مانند ناز و نیاز
حرکتی:
ناهمسانی واژه ها در مصوت های کوتاه مانند گِل و گُل
به این نکته توجه داشته باشید که اختلاف دو واژه در جناس ناقص نباید بیشتر از یک حرف باشد.
اشتقاق:
هم ریشه بودن واژه ها در حروف اصلی است.کلمات که هم خانواده هستند دارای آرایه اشتقاق هستند. مانند حرم حریم حرمت احترام
پرسش های نمونه
۱- همه گزینه ها به جز گزینه... جناس هم ریشه دارند
۱)من نگویم شعر و شاعر نیستم/در میان خلق ظاهر نیستم
۲)عشق می گوید که رو دیوانه شو/عقل گوید عاقل و فرزانه شو
۳)ساقی شکردهان و مطرب شیرین سخن/ همنشینی نیک کردار و ندیمی نیکنام
۴)چو پرده دار به شمشیر می‌زند همه را/ کسی مقیم حریم حرم نخواهد شد
پاسخ:گزینه ۳-تشریح گزینه‌های دیگر:
گزینه یک بین واژه های شعر و شاعر جناس هم ریشه وجود دارد
گزینه دو بین واژه های عقل و عاقل جناس هم ریشه وجود دارد
گزینه ۴ بین واژه های حریم و حرم جناس هم ریشه وجود دارد
۲- نوع جناس ذکر شده در برابر کدام گزینه نادرست است؟
۱) چشم که بر تو می کنم چشم حسود می کنم/ شکر خدا که باز شد دیده بخت روشنم (جناس ناقص حرکتی)
۲)ای مرغ اگر پری به سر کوی آن صنم/پیغام دوستان برسانی بدان پری (جناس تام)
۳)جهانسوز را کشته بهر چراغ/یکی به در آتش که خلقی به داغ (جناس ناقص اختلافی)
۳)باطن تو حقیقت دل توست/ هر چه جز باطن تو باطل توست(جناس ناقص اختلاقی)
پاسخ:گزینه ۳-به (بهتر) با به(بِ)جناس ناقص افزایشی دارند
تشریح گزینه‌های دیگر:
گزینه یک:می کُنم و می کَنم جناس ناقص حرکتی
گزینه دو:پری (بپری) و پری (حوری بهشتی) جناس تام دارند
گزینه ۴:باطن و باطل جناس ناقص اختلافی دارند
۳- در کدام گزینه دو نوع جناس ناهمسان به کار رفته است؟
۱)دل به امید روی او همدم جان می شود/جان به هوای کوی او خدمت تن نمی کند
۲)زان طره پر پیچ و خم سهل است گر بینم ستم/ از بند و زنجیرش چه غم هر کس که عیاری کند ۳)ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد/دل رمیده ما را انیس و مونس شد
۴)گر شاهدان نه دنیی و دین می‌برند و عقل/ پس زاهدان برای چه خلوت گزیده اند
پاسخ:گزینه۳-واژگان ماه و ما جناس ناقص افزایشی دارند. ما و را جناس ناهمسان اختلافی دارند
در سایر گزینه ها جناس ناقص اختلافی فقط دیده می شود
گزینه ۱:رو-کو
گزینه۲:خم-غم
گزینه۴:شاهدان-زاهدان