انواع و شرایط تعریف-منطق-نکته و تست-زهره رزمجو

سلام و درود دانش‌آموزان عزیز

بنده زهره رزمجو دانشجوی حقوق شهید بهشتی رتبه ۳۱ 

قصد دارم در این مطلب به نکات مرتبط با تعریف از منطق دهم بپردازم.من در کنکور سراسری درصد فلسفه و منطق من ۷۸ بود.

اقسام تعریف 

۱) لغوی: معنای لغوی یک مفهوم یا نحوه شکل گیری آن بیان می شود و باید از لغات مرتبط و آشنا برای خواننده و شنونده استفاده کنیم. مثلا؛ 

فاوا: فناوری اطلاعات و ارتباطات

گماشته: چاکر، خدمتکار، فرمانبردار

۲)تعریف از طریق ذکر مصادیق: به دو شیوه انجام می شود

الف) نمونه های آن را ذکر می کنیم مثلا؛ مرکبات: پرتقال،لیمو و…

ب) تصویری از مصادیق مفهوم را بیان می کنیم. مثلا؛ موش: عکس موش:/ 

۳)تعریف مفهومی: در این تعریف چون به تحلیل مفهوم مورد نظر می پردازیم به آن تعریف مفهومی میگوییم نخست یک مفهوم آن یعنی ویژگی های مشترک یک مفهوم با سایر مفاهیم مشابه آن و سپس یک مفهوم خاص یعنی ویژگی متفاوت آن با سایر مفاهیم بیان می شود به عبارت دیگر ابتدا مفهوم عام تر و سپس مفهوم خاص تر ذکر می شود. مثلا؛ 

مثلث: شکل سه ضلعی شکل=مفهوم عام.  سه ضلعی=مفهوم خاص  

*گاهی به جای یک مفهوم خاص چند ویژگی از مجموعه آنها باهم اختصاص به مفهوم تعریف شده پیدا می کند مثلاً؛ 

برف جسمی سفید سرد و سبک است که به هنگام سردی هوا از ابر می بارد و در نتیجه انجماد بخار آب حاصل می‌شود

۴) تعریف ترکیبی: گاهی از انواع تعریف با هم استفاده میشود 

دیکشنری: فرهنگ لغت لغت نامه یا فرهنگ نامه کتابی است که در آن معانی واژه های یک زبان معین با توضیحات مربوط به ریشه شان تلفظشان یا اطلاعات دیگر به ترتیب حروف الفبا گردآوری می‌شود مانند لغت نامه دهخدا

نکته؛ در تعریف لغوی باید از لغات آشنا برای مخاطب استفاده کنیم یعنی شرط واضح بودن 

نکته؛ در تعریف مفهومی تنها یک مفهوم عام ذکر می کنیم ولی مفاهیم خاص می توانند بیشتر از یکی باشند. 

 شرایط تعریف 

۱)واضح بودن: در تعریف باید از واژه های آشنا برای شنونده استفاده کرد یعنی باید به معلومات مخاطب توجه کنیم مفاهیمی به کار ببریم که برایش روشن باشد پس نمی‌توان از الفاظ مبهم نامأنوس و آرایه های ادبی مثل استعاره و کنایه استفاده کرد

عوامل مبهم شدن تعریف 

الف)الفاظ نا آشنا و نامانوس مثل دریا: یم 

ب)به کار بردن مفاهیم نسبی و مبهم مثل تعریف الوار به چوب پهن و بلند(خب چقدر پهن و چقدر بلند؟) 

ج)استفاده از استعاره و تعابیر مجازی مثل خورشید: ستاره آسمان

۲)دوری نبودن: تعریف یک چیز با استفاده از خودش به عبارتی تعریف شی به خود مثلا؛ حقوق: علمی که مسائل حقوقی بحث می کند. 

انواع تعریف دوری: 

الف) گاهی از خود مفهوم برای تعریف استفاده می شود مثل حقوق: علمی که مسائل حقوقی بحث میکند. 

ب) تعریف به مترادفی که از نظر وضوح در حد مفهوم تعریف شده باشد مثل رایگان: مفت یا مفت: رایگان 

ج) در تعریف آن مفهوم از مفهوم مخالفی استفاده کنیم که از نظر وضوح در حد مفهوم تعریف شده باشد حرکت: عدم سکون یا عدم سکون: حرکت 

نکته؛ از حیث واضح بودن و روشن تر بودن میتوانیم دوری نبودن را زیرمجموعه واضح بودن بدانیم

۳)جامع و مانع بودن: 

جامع بودن به این معناست که تعریف باید تمامی مصادیق مفهوم تعریف شده را در بر بگیرد و به اصطلاح جامعه افراد باشد.

مانع بودن به این معناست که تعریف باید فقط در مصادیق مفهوم تعریف شده صدق کند و بر مصادیق مفاهیم دیگر صدق نکند در اصطلاح مانع اغیار باشد

نکته؛ هرگاه تعریف جامع نباشد تعریف اخص از مفهوم تعریف شده خواهد بود

نکته؛ هرگاه تعریف مانع نباشد تعریف اعم از مفهوم تعریف شده خواهد بود

چگونه جامع و مانع بودن را تشخیص دهیم ؟ دو سوال می پرسیم

ایا هر مفهوم تعریف شده ای ، تعریف است؟ بله = جامع است خیر= جامع نیست

آیا هر تعریفی ، مفهوم تعریف شده است؟ بله = مانع است خیر= مانع نیست 

نکته؛ اگر تعریف جامع و مانع نباشد رابطه تعریف و مفهوم تعریف شده عموم و خصوص من وجه خواهد بود 

نکته؛ اگر تعریف جامع باشد و مانع نباشد یا مانع باشد و جامع نباشد رابطه تعریف و مفهوم تعریف شده عموم و خصوص مطلق خواهد بود. 

نکته؛ اگر تعریف هم جامع باشد و هم مانع رابطه بین تعریف و مفهوم تعریف شده تساوی خواهد بود

 تست و پاسخ:

تست؛

در بیت ای برادر تو همان اندیشه ای ما بقی خود استخوان و ریشه ای چه نوع تعریفی به کار رفته است؟

۱) ترکیبی.             ۲) مفهومی            ۳) لغوی                  ۴)ذکر مصادیق

پاسخ؛

گزینه‌دو زیرا در این شعر تعریف مفهومی به کار رفته است. زیرا ویژگی های مفهوم مورد نظر را ذکر کرده است از طرفی ما تعریف لغوی نداریم یعنی معنی‌لغت بیان نشده است و همچنین مصادیق مفهوم مورد نظر نیز بیان نشده پس دیگر گزینه ها حذف می شوند

تست؛ 

در تعریف مثلث : به پاره خط که یکدیگر را در سه نقطه قطع می‌کنند و تعریف فعل : به کلمه‌ای که انجام کاری یا وقوع حالتی را بیان می کند و تعریف علم : به چیزی که حکم و قضاوتی را می رساند به ترتیب می توان گفت…

۱) صحیح است/ مانع نیست / مانع نیست

۲) صحیح است / جامعه نیست / مانع نیست

۳) بی ربط است / جامع نیست / بی ربط است

۴) بی ربط است / مانع نیست / جامع نیست

پاسخ؛ 

تعریف مثلث به پاره خطی که…. تعریف ای بی ربط است زیرا مثلث با پاره خط رابطه ندارد و اصلاً مثلث شکل است نه پاره خط 

تعریف فعل به کلمه ای که انجام کاری یا وقوع حالتی را بیان می کند تعریفی مانع نیست زیرا این تعریف مصدر ها را نیز در بر می‌گیرد

تعریف علم به چیزی که حکم و قضاوت… تعریفی جامع نیست زیرا علم هم شامل تصور است و هم تصدیق چیزی که حکم و قضاوت را می رساند تصدیق است و این تعریف تصورات را شامل نمی شود

تست

تعریف مربع به خط بسته‌ای که چهار زاویه قائمه می سازد تعریفی…. است

۱)اعم است             ۲) مبهم است            ۳)اخص است            ۴)بی ربط است

پاسخ؛ 

از آنجایی که مربع شکل است خط این تعریف بی‌ربط است در نتیجه گزینه ۴ پاسخ مورد نظر ماست

صفحه اینستاگرام انسانی گروه برترها

صفحه اینستاگرام تجربی گروه برترها

 برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی با خانم زهره رزمجو  یا سایر پشتیبانان رشته انسانی بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس ۰۲۱۶۴۶۳ داخلی ۱۱۷۴ (خانم حیدریان ) تماس بگیرید.

سایت برترها

مطلب دیگر از زهره زرمجو:

کدام تصویر از جهان، معانی اتفاق-فلسفه دوازدهم-زهره رزمجو