سلام خدمت دوستان کنکوری1401
این مطلب شامل تدریس نکات درس جهان ممکنات فلسفه دوازدهم هست که توسط زهره رزمجو، رتبه 31 کنکور انسانی و دانشجوی حقوق دانشگاه شهیدبهشتی تهیه شده است. درصد کنکور ایشون در این درس 78% بوده است.
صفحه اینستاگرام انسانی گروه برترها
صفحه اینستاگرام تجربی گروه برترها
نسبت سه گانه در قضایا :
براساس رابطه موضوع و محمول :
ضروری : محمول از ماهیت موضوع جداناپذیر است.
امکانی : محمول می تواند بر موضوع حمل بشود یا نشود
امتناعی: هیچ گاه موضوع (ماهیت) آن را نمی پذیرد.
انسان حیوان ناطق است= ناطق بودن با مفهوم انسان گره خورده و قابل جدایی و انفکاک نیست. به این گونه رابطه محمول با موضوع ضروری یا وجوبی می گوییم.
کتاب 100صفحه ای است= کتاب می تواند صد صفحه ای باشد می تواند صد صفحه ای نباشد. صدصفحه ای بودن مفهومی نیست که با کتاب پیوند خورده باشد. می توان کتاب را تصور کرد که صد صفحه ای نباشد. به این نوع رابطه که بین محمول و موضوع برقرار است رابطه امکانی می گوییم.
عدد 4 فرد است= مفهوم فرد هیچ گونه سنخیتی با عدد 4 ندارد. حمل فرد بر 4 همواره حملی نادرست است. و اساسا عدد 4 هرگز نمی تواند فرد باشد. به این رابطه محمول با موضوع رابطه امتناعی می گوییم.
پس در وجوبی محمول از موضوع جدا ناپذیر است؛
در امکانی محمول می تواند بر موضوع حمل شود می تواند حمل نشود؛
و در امتناعی حمل محمول بر موضوع محال است.
حال اگر محمول مفهوم وجود باشد رابطه موضوع و محمول به سه قسم خواهد بود:
واجب الوجود
ممکن الوجود
ممتنع الوجود
1.خدا وجود دارد =رابطه وجود با خدا رابطه ای ضروری است فلاسفه به ماهیتی که با وجود رابطه ضروری دارد را واجب الوجود می نامند.
2.سیمرغ وجود دارد=رابطه وجود با سیمرغ امکانی است. سیمرغ می تواند وجود داشته باشد می تواند وجود نداشته باشد. هیچ ضرورتی نیست. به این گونه ماهیات در فلسفه ممکن الوجود می گوییم.
3.مربع مثلث وجود دارد =رابطه وجود با مربع مثلث امتناعی است. زیراکه چنین ماهیتی هرگز نمی تواند بوجود بیاید. و حمل وجود بر مربع مثلث محال است. در فلسفه به این گونه ماهیات ممتنع الوجود می گوییم.
نکته؛در قضیه الف ب است اگر رابطه الف و ب وجوبی باشد با تحلیل ذهنی میفهمیم قضیه صادق است.
نکته؛در قضیه الف ب است اگر رابطه الف و ب امتناعی باشد با تحلیل ذهنی میفهمیم قضیه کاذب است.
نکته؛در رابطه امکانی بین موضوع و محمول عقل نازیر از قبول یا نفی آن است. بلکه باید به جهان واقع بنگریم تا به صدق یا کذب آن پی ببریم.
نکته؛در رابطه وجوبی از نظر عقلی نمی توان محمول را از موضوع سلب کرد. عقل خلاف آن را نمی پذیرد.
موجودات جهان
تمام اشیا و موجودات اطراف ما به عبارتی دیگر واقعیات ذاااتاا و ماااهیتا با وجود رابطه امکانی دارند. اینگونه نیست که حتما باید وجود داشته باشند یانه.این اشیا و موجودات می توانستند باشند می توانستند نباشند.
حال چرا این موجودات که ذاتا ممکن الوجودند واجب الوجود شده اند؟این اشیاء، که ذاتا ممکن الوجودند، تا واجب الوجود نشوند، موجود نمیشوند.این موجودات به واسطه یک علتی خارج از ذات خود موجود می شوند. پس این ضرورت وجود از ناحیه خودشان نیست به آنها واجب الوجود بالغیر می گوییم.
آن موجودی که ضرورت وجودش ازناحیه خودش است. واجب الوجود بالذات نام دارد.
نکته؛ همۀ ماهیاتی که موجودند، به واسطۀعاملی دیگر واجب الوجود شده اند.
نکته؛ اشیاء جهان، چه تعداد آنها محدود باشد و چه نامحدود، چون ذاتا ممکن الوجودند به واجب الوجود بالذاتی نیاز دارند.
نکته؛ هیچ وافعیتی ممتنع الوجود نیست. و ممتنع الوجود هیچگاه موجود نمی شود
نکته؛ واقعیات جهان به دو دسته 1.واجب الوجود بذات 2.واجب الوجود بالغیر تقسیم میشوند.
نکته؛ ممکن الوجود بالذات در صورت وجود علتش موجود می شود. درصورت عدم وجود علتش معدوم میشود.
تست های کنکور
تست1)با توجه به بحث «وجوب،امکان،امتناع» کدام عبارت نادرست است؟ «سراسری 94»
1)هر ماهیتی ممکن الوجود است 2)هیچ واقعیتی ممتنع الوجود نیست
3)ممتنع الوجود مانند واجب الوجود یک مصداق بیشتر ندارد 4)همه واقعیات ذاتا یا ممکن الوجودند یا واجب الوجود
پاسخ؛ گزینه 3 رابطه امتناعی آن است که محال باشد محمول نتواند عارض موضوع گردد و عقل همواره از تصدیق آن امتناع می ورزد یعنی محمول وجود هرگز نمی تواند بر آن عارض شود مثال های متعددی هم دارد مثل شریک الباری اجتماع نقیضین.
تست2)کدام عبارت مفهوم ممتنع الوجود را دقیق تر توضیح داده؟ «سراسری 96 »
1)مفهومی که تصور آن غیر ممکن است 2)آنچه که حمل هستی بر آن ممکن نیست
3)چیزی که هرگز وجود نداشته و نخواهد داشت 4)آنچه که فقط وجود خیالی و فرضی دارد
پاسخ؛ گزینه 2 به موضوعی ممتنع الوجود می گویند که محمول وجود هرگز نمی تواند بر آن عارض شود .
بررسی سایر گزینه ها: 1.تصور آن غیر ممکن است ولی تعریف فلسفی آن نیست 2.تعریف دقیق و فلسفی ممتنع الوجود نیست اما عبارتی صحیح است 3.می تواند وجود خیالی و فرضی نداشته باشد.
تست3) کدام مورد ممتنع الوجود است ؟ «سراسری 98»
1)اسب آتش خوار 2)انسان هفت سر بالدار
3)دایره منتظم الاضاع 4) فیلی به اندازه مورچه
پاسخ؛ گزینه 3 از تیپ تست های خیلی خوب این مبحث تشخیص ممتنع وجود یا ممکن الوجود و واجب الوجود است. در گزینه سوم مفهوم ضلع با دایره ارتباطی ندارد و چیزی به نام دایره منتظم الاضاع به وجود نخواهد آمد. اساسا این عبارت تناقض دارد و تصور آن غیر ممکن است.