پایه‌های آوایی ناهمسان-علوم و فنون دوازدهم-محمدمهدی بذرافشان

سلام به دوستان کنکوری1401

این مطلب توسط محمدمهدی بذرافشان؛رتبه 43کنکورانسانی1400،دانشجوی رشته آموزش زبان و ادبیات عربی  تهیه شده است.

صفحه اینستاگرام انسانی گروه برترها

صفحه اینستاگرام تجربی گروه برترها

انواع مختلف وزن شعر فارسی

1)همسان که از تکرار یک وزن واژه(یا همون رکن خودمون) به وجود می آید.  

2)همسان دو لختی که از تکرار دو وزن واژه که به صورت یکی در میان تکرار می شوند به وجود می آید.

3) ناهمسان از وجود وزن واژه های غیر یکسان در یک مصراع به وجود می آید.

 قدم به قدم تا تعیین وزن

قدم اول: آیا هجاهای بیت به صورت تکراری یا همسان تک پایه ای تقسیم بندی می شود؟ یعنی ۴ تا ۴ تا یا سه تا سه تا؟ اگه نشد بریم سراغ قدم دوم

 قدم دوم: آیا هجا ها به صورت همسان دولختی تقسیم‌بندی می‌شوند؟ یعنی چهار تایی سه تایی یا سه تایی چهار تایی؟ اگه نشد بریم سراغ قدم سوم

 قدم سوم: وزن بیت ناهمسان است و ارکان عروضی می توانند به شکل های مختلفی کنار هم قرار بگیرند.

 نکته مهم در تعیین مرز پایه ها و دسته بندی هجاها نظم همسان بر ناهمسان ترجیح دارد.

تشخیص همسان یا ناهمسان بودن ابیات

 دورکن اول را چک کنید اگر یکسان بودند وزن همسان تک پایه است. اگر یکسان نبودند رکن سوم را چک کنید اگر با رکن اول یکسان بود وزن یا ناهمسان است یا همسان دولختی پس همه ارکان را چک کنید.  اگر با رکن اول یکسان نبود وزن ناهمسان است.

پرسشهای نمونه

1-وزن بیت کدام است؟( مشکل که به دستم رسد آن لعل گهر بار/ بر دست گدا گوهر ارزنده محال است)

1) مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن

2)مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن

3)مفعول مفاعیل مفعول مفاعیل

4)مستفعل مستفعل مستفعل فع 

2-وزن کدام مصراع متفاوت است؟

 1)فردا شراب کوثر و حور از برای ماست

2)گفتم مگر به خواب ببینم خیال دوست

3)کشتن عشاق را چه حاجت شمشیر

 4)عاقل خبر ندارد از اندوه عاشقان

3-وزن بیت (اگر به مذهب تو خون عاشق است مباح/صلاح ما همه آن است که آن تو راست صلاح) با کدام بیت یکسان است؟

1)گره ز دل بگشا و از سپهر یاد مکن/که فکر هیچ مهندس چنین گره نگشاد

2)ساقی ار باده از این دست به جام اندازد/عارفان را همه در شرب مدام اندازد

3)دوش از جناب آصف پیک بشارت آمد/کز حضرت سلیمان عشرت اشاره آمد

4)دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمی ارزد/به می بفروش دلق ما کز این بهتر نمی ارزد

پاسخنامه تشریحی

سوال1:گزینه2-وزن این بیت مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن یا مستفعل مستفعل مستفعل مستف است.

سوال2:گزینه3-وزن این مصراع مفتعلن فاعلات مفتعلن فع است.وزن سایر مصراع ها مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن می باشد.

 سوال3:گزینه1-وزن بیت صورت سوال و گزینه1 هر دو مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن می باشد.

تشریح سایر گزینه ها:

گزینه2:فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن

گزینه3:مفعول فاعلاتن مغعول فاعلاتن یا مستفعلن فعولن مستفعلن فعولن

گزینه4:مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن