درس سوم منطق دهم انسانی -پرگل رحیمی

به نام خدا

درس سوم منطق ( مفهوم و مصداق)

مفاهیم : به دو دسته کلی و جزئی تقسیم می شوند .

• مفاهیم کلی:

←قابلیت انطباق بر بیش از یک مصداق را دارند .

←می تواند مصداق خارجی داشته یا نداشته باشد.

←اگر هیچ مصداق خارجی نداشته باشد ، دو حالت پیش می آید:

۱- تحقق مصداق ذاتا محال باشد؛ مثال: شریک خداوند

۲- تحقق مصداق ، ذاتا محال نباشد( امکان تحقق دارد) ؛ مثال: دریای آهن ، پری دریایی

← اگر مفهوم کلی ،مصداق خارجی داشته باشد ، می تواند تنها یک مصداق داشته باشد یا مصادیق متعدد را دارا باشد.

← اگر تنها یک مصداق( خارجی) داشته باشد ، تحت دو حالت قرار می گیرد:

۱- تحقق مصداق خارجی دیگر ،ذاتا محال باشد ؛ مثال : واجب الوجود بالذات

۲-تحقق مصداق خارجی دیگر ، ذاتا محال نباشد : مولود کعبه

← اگر مصادیق متعدد خارجی داشته باشد  ، میتواند دو حالت باشد: 

۱- مصادیق خارجی محدود: کشور - کوه - دریا

۲- مصادیق خارجی نامحدود : عدد - اتم -ستاره

• مفاهیم جزئی: 

← مصداق کاملا مشخص دارد و همچنین قابلیت انطباق بر بیش از یک مورد را ندارد .

← مفاهیم جزئی سه حالت دارند :

۱- اسم خاص؛ مثال: علی، دماوند ، ایران ، فرشته( اسم زن)، خورشید( ستاره خورشید)

۲- صفات اشاره« این » و « آن»همراه با همه مفاهیم؛ مثال: این دختر ، آن منظومه، این شهر

۳- مفاهیم داخل پرانتز، زیرا لفظ آن مفهوم مد نظر است؛ مثال: « انسان» ، «مولانا»

• رابطه میان مصادیق دو مفهوم«کلی»:

۱-تساوی: 

هر الف ب است/ هر ب الف است← دو دایره منطبق بر هم

۲- تباین: 

هیچ الف ب نیست / هیچ ب الف نیست ← دو دایره متخارج 

۳- عموم و خصوص مطلق: 

هر الف ب است 

بعضی ب الف است 

بعضی ب الف نیست 

← دو دایره متداخل 

۴- عموم و خصوص من وجه:

بعضی الف ب است/ بعضی الف ب نیست

بعضی ب الف است/ بعضی ب الف نیست

←دو دایره متقاطع

✓ در طبقه بندی مفاهیم ، از نسبت های چهارگانه بالا استفاده میکنیم.

✓در ابتدای طبقه ، عام ترین و در انتهای طبقه خاص ترین مفهوم بیان می شود.

✓رابطه بین مفاهیم یک طبقه با هم =تباین

✓رابطه مفاهیم یک طبقه با طبقه دیگر = عموم و خصوص مطلق

نویسنده و ارسال کننده: پرگل رحیمی- رتبه ۶۳ کنکور سراسری