دولت سبز شاکله ای است که در جای جای ارکان و عناصر آن، نگاه هوشمندانه به کار و فعالیت نهادینه شده و در سایه آن استفاده بهینه از انرژی آب، کاغذ، مواد سوختی، ضایعات اقلام مصرفی و سایر موارد برای تولید کالاها و خدمات مورد نیاز جامعه به شکل هدفمندی اعمال شود که برآیند آن حفاظت از منابع پایه محیط زیست در راستای توسعه پایدار باشد.
قانونگذار در تدوین این برنامه مترقی سهم قابل ملاحظه ای را در مشارکت جویی بخش خصوصی به عنوان تکمیل کننده زنجیره مدیریت سبز دیده اما پیوست های لازم در حوزه عملیاتی رخ نداده و این نقیصه موجب شده که راهبرد مدیریت سبز با همه اهمیتی که دارد ابتر بماند و در کارنامه عملیاتی دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی به طور کامل محقق نشود.
مدیریت سبز الگویی ارزشمند در مصرف بهینه است که رهبر معظم انقلاب پیوسته بر اجرای آن تاکید دارند و تحقق این مهم افزون بر مزایای زیست محیطی تکمیل کننده راهبردهای اقتصاد مقاومتی است که باید تصمیم سازان و مسئولان اجرایی با ظرافت و اهمیت ویژه به آن بنگرند.
نظام مدیریت سبز دارای دستور عمل اجرایی هشت بندی است که موضوع های صرفه جویی در مصرف آب، حمل و نقل و سفرهای کاری، مدیریت مواد زائد جامد، انواع انرژی، ساماندهی مصرف کاغذ و بازیافت آن، صرفه جویی در هزینه های مخابراتی، مدیریت تغذیه و پذیرایی در سازمان ها و تغییرات ضروری تاسیسات ساختمانی را دنبال می کند.
طرح دولت سبز نخستین بار سال 1382 در هیات وزیران در قالب بند پ تبصره 20 قانون بودجه کشور مصوب و الزام آور گردید که بر اساس آن سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان دبیرخانه دولت سبز انتخاب شده و باید سکانداری مفاد این برنامه مترقی را با قوت و قدرت پی بگیرد.
آیین نامه اجرایی مدیریت سبز (ماده 190 برنامه پنجم توسعه) بهمن سال 90 به تصویب هیات وزیران رسید و بر اساس ماده 2 آن دستگاه های اجرایی و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی موظف شده اند که دامنه اطلاع رسانی و بهبود سواد زیستی و صرفه جویی را با آموزش در بدنه نیروی انسانی خود نهادینه کنند به طوری که بهره وری در مدیریت مصرف محقق شود.
با وجود این الزام قانونی بسیاری از دستگاه های اجرایی در استان مرکزی هنوز تکالیف خود را در این عرصه نمی دانند و یا به صورت ناقص به آن می پردازند که جای تامل دارد.
کارکنان دستگاه های اجرایی باید در زمینه برنامه مدیریت سبز، بهینه سازی مصرف انواع حامل های انرژی، بهینه سازی مصرف آب، کاهش مصرف کاغذ با توجه به نوع فعالیت دستگاه ها و موسسات، مصرف بهینه مواد اولیه، مواد مصرفی و تجهیزات، کاهش تولید پسماند از طریق بهره گیری از فناوری های مناسب و افزایش بهره وری، بهبود نظام تعمیر و نگهداری وسایل و تجهیزات به جای تعویض، بازیافت ضایعات، تصفیه و بازچرخانی آب با سامانه های مناسب، استفاده از فناوری های پاک و سازگار با محیط زیست و مدیریت پسماندهای جامد با تاکید بر تفکیک از مبدا مشارکت هدفمند داشته باشند و این مولفه ها در ارتباطات سازمانی به رفتار تبدیل شود.
مدیریت سبز در قانون بودجه دولت از سال های 1382و 1383 دیده شد و از سال 1384 موضوع آن به برنامه چهارم توسعه و پس از آن به برنامه های پنجم و ششم توسعه وارد شده اما در طول سال های گذشته جدی گرفته نشده و ارزیابی روند عملیاتی آن نیز به صورت واضح و شفاف از سوی هیچ دستگاه اجرایی در استان مرکزی جمع بندی نشده در حالی که تحقق اهداف آن از شاخص های اساسی در پیشبرد برنامه های فرادستی اقتصادی به ویژه اقتصاد مقاومتی به شمار می رود.
آیین نامه مدیریت سبز از سال 92 و در دولت یازدهم مورد بازنگری قرار گرفته و ملاکی برای ارزیابی کار دستگاه های اجرایی قرار گرفته شده و امید می رود که این حوزه در بخش های دولتی و با کمک سازمان های مردم نهاد در شریان های بخش خصوصی گفتمان سازی هدفمند شود.
***نماینده سازمان های مردم نهاد در تدوین برنامه ششم توسعه گفت: مدیریت سبز از اقدام های مهم در دایره مدیریتی کشور محسوب می شود که در برنامه پنجم توسعه با هوشمندی به آن پرداخته شده و دستگاه های دولتی باید استفاده از انرژی های نوین را مورد توجه قرار دهند اما گام های عملی آن لنگان به پیش می رود.
«سیاوش آقاخانی» افزود: سازمان مدیریت و برنامه ریزی مسئولیت تامین اعتبار، برگزاری آموزش به کارکنان و پیگیری های مربوطه در خصوص مدیریت سبز را عهده دار است.
وی بیان کرد: بحث مدیریت سبز از سال 92 توسط معاون اول رئیس جمهوری به دستگاه های اجرایی ابلاغ شده اما تنها در راستای این طرح دوره های آموزشی برگزار شد و دستگاه ها به صورت جدی وارد نشدند و هنوز حساسیت لازم در خصوص اهمیت آن جا نیفتاده است.
این فعال زیست محیطی استان مرکزی ادامه داد: سازمان مدیریت و برنامه ریزی و اداره کل حفاظت محیط زیست این استان در راستای اجرای این طرح باید برنامه محور عمل کنند و نظارت های جدی داشته باشند چرا که این مقوله شعاری نیست و مادامی آثار آن ظاهر می شود که زنجیره ای از اقدام های هدفمند در قالب آن به بار بنشیند و پیگیری های لازم دنبال شود.
***مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی معتقد است: این شرکت در راستای مدیریت سبز در حوزه اداری سه الگوی نیروگاه تجدید پذیر خورشیدی، بادی و میکروتوربین های غرق آبی را در اولویت کار خود قرار داده است.
«محمد اله داد» افزود: 60 نیروگاه بزرگ و کوچک خورشیدی تاکنون در استان مرکزی نصب شده که بزرگترین آن یک مگاواتی و کوچکترین در خانوارهای روستایی و 2 میکروتوربین غرق آبی نیز در اراک و دلیجان نصب شده است.
وی بیان کرد: شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی در سال 94 رتبه دوم مدیریت مصرف و در سال های 95 و 96 نیز رتبه نخست مدیریت مصرف را به خود اختصاص داده است.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی ادامه داد: بحث فرهنگ استفاده از دوچرخه به جای خودرو در بین همکاران این نهاد با جدیت دنبال می شود و روزانه 50 نفر از همکاران با دوچرخه تردد دارند.
اله داد اظهار داشت: بیش از 2 هزار کیلومتر از شبکه های سیمی استان مرکزی به کابل خودنگه دار تبدیل شده اند که با این اقدام شاخه زنی درختان کاهش یافته است و شهر محلات به عنوان نمونه آزمایشی شهر کابلی ایران معرفی شده است.
او ادامه داد: شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی اقدام های مناسبی در راستای حفظ پرندگان و عایق بندی کابل های فشار قوی انجام داده و دبیرخانه کاهش تلفات پرندگان در اراک شکل گرفته است.
***مدیر گروه محیط زیست دانشگاه اراک نیز گفت: در قانون برنامه چهارم، ماده 38 برنامه پنجم و تبصره و قانون برنامه ششم توسعه به موضوع مدیریت سبز پرداخته شده است.
«امیر انصاری» افزود: همه دستگاه ها و نهادها باید با نظارت محیط زیست اقدام های راهبردی در استفاده بهینه از منابع انرژی و فرهنگ سازی مدیریت سبز داشته باشند.
وی بیان کرد: یک درصد اعتبارهای دستگاه ها باید در راستای مدیریت سبز هزینه شود و در این راستا دانشگاه اراک عنوان همیار سبز دارد و کمیته ها و کارگروه های مختلف را تشکیل داده است.
مدیر گروه محیط زیست دانشگاه اراک ادامه داد: دانشگاه اراک در سال 95 جزو چهار دانشگاه برتر کشور در زمینه اقدام های مدیریت سبز انتخاب شده و موفق به دریافت لوح سبز نیز شده است.
***سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک نیز گفت: با توجه به رشد جمعیت و توسعه فرهنگ شهرنشینی که با تغییرات در الگوی مصرف شهروندان همراه بوده، سازمان مدیریت پسماند تلاش هایی را برای اصلاح الگوی مصرف با فرهنگ سازی پایدار و اشاعه فرهنگ بهینه آموزش و جلب مشارکت عمومی به عنوان یکی از اقدام های هم راستا با مدیریت سبز شهری به ثمر رسانده است.
«حمیدرضا قناتی» افزود: افزون بر اجرای طرح تفکیک از مبدا پسماند خشک در خانوارها و مدارس، اکنون طرح جمع آوری پسماند خشک ادارات در دستور کار قرار دارد.
وی بیان کرد: مخزن های ذخیره سازی مخصوص که دارای سه دریچه ورودی برای پسماندها است، طراحی و بر اساس مسیریابی و موقعیت قرارگیری ادارات در حال تدوین برنامه زمان بندی و اجرایی همراه با ارایه آموزش های لازم با استفاده از ابزارهایی مانند پوستر و آموزش حضوری است.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک ادامه داد: مرکز آموزشی برای ارایه نکات مدنظر به منظور مدیریت صحیح پسماندهای شهری در این سازمان تاسیس و آموزش های مد نظر به کارکنان ادارات ارایه می شود.
قناتی تصریح کرد: دستور عمل ایمنی و بهداشت حرفه ای برای کارکنان فعال در بخش خدمات شهری نیز تدوین شده که با نظارت و پیگیری مستمر توسط پیمانکاران بخش خصوصی در حال اجرا است.
وی گفت: نظافت، پاکسازی معابر و جمع آوری پسماندهای تولیدی به صورت روزانه توسط پاکبانان این سازمان انجام می شود و امید است مردم در زمینه داشتن شهر پاک با رعایت اصول زیست محیطی بیش از پیش تلاش کنند.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک اضافه کرد: پسماند خشک ادارات به وسیله هفت دستگاه خودرو وانت در پلی گون های تفکیک از مبدا در راستای مدیریت سبز جمع آوری می شود.
***معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی هم گفت: بحث مدیریت سبز نیازمند فرهنگ سازی است و همگرایی در سازمان ها باید برای شاخص های آن انجام شود.
«رضوان گرامی» افزود: پرداختن به مقوله مدیریت سبز در دستگاه های اجرایی نیازمند آموزش و فرهنگ سازی گسترده است و هنوز طیف های زیادی از دستگاه های اجرایی اطلاعات زیادی از مفاد آن ندارند.
وی بیان کرد: چک لیستی از سوی سازمان اداری استخدامی کشور با تنظیم سازمان محیط زیست کشور در خصوص مدیریت سبز دستگاه های اجرایی تهیه شده که شامل صرفه جویی در مصرف آب، انرژی، پسماند، آموزش و فرهنگ سازی است.
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی ادامه داد: امتیاز چک لیست های تعیین شده مشخص است و دستگاه های اجرایی باید مستندهای خود در این راستا را وارد سامانه مدیریت عملکرد دولت (تسما) کنند.
گرامی بیان کرد: وظیفه امتیاز دهی مدیریت سبز در دستگاه های اجرایی بر عهده اداره کل حفاظت محیط زیست است.
وی عنوان کرد: 55 دستگاه اجرایی استان مرکزی پارسال در بحث ارزیابی مدیریت سبز شرکت داشتند که 13 دستگاه اجرایی موفق به کسب امتیاز کامل 30 شدند.
***رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مرکزی نیز گفت: مدیریت سبز دارای آیین نامه است و دستگاه های اجرایی می توانند یک درصد از اعتبارات خود را در این راستا هزینه کنند.
«رقیه یادگاری» افزود: کاهش مصرف کاغذ، جداسازی کاغذ و استفاده کردن کارکنان دولت از وسایل نقلیه جمعی از جمله مواردی است که در راستای مدیریت سبز به آن تاکید شده است.
وی بیان کرد: یکی از شاخص های ارزیابی سالانه دستگاه های اجرایی بحث مدیریت سبز است که دستگاه هایی که به این مهم توجه کنند امتیاز این بخش را کسب می کنند.
***رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی هم گفت: آیین نامه مدیریت سبز در کشور به تصویب رسیده و این مهم در ارزیابی دستگاه های دولتی لحاظ می شود اما نیاز است که این مقوله به صورت برجسته تری مورد توجه قرار گیرد.
سید «علیرضا شریفی» افزود: در آیین نامه مدیریت سبز شاخص های ویژه در مدیریت رفتاری ارزیابی می شود و بحث آموزش های مدیریت سبز دستگاه های دولتی در استان مرکزی با جدیت در دستور کار قرار دارد و پیش بینی شده این آموزش ها تا پایان سال جاری در تمام دستگاه های اجرایی ارایه شود.
رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی ادامه داد: بر اساس بند هشت آیین نامه بند ز ماده 38 قانون برنامه پنج ساله ششم، دستگاه های اجرایی و موسسات غیردولتی مکلف هستند یک درصد از بودجه خود را به اجرای مصادیق مدیریت سبز اختصاص دهند و باید مقوله ضمانت های اجرایی نیز در این راستا مورد توجه جدی قرار گیرد.
شریفی عنوان کرد: مدیریت سبز بخشی نگر نیست و اقدام های هدفمند آن در سطوح مختلف دستگاه های دولتی و غیردولتی چون زنجیره ای پیوسته عمل می کند بنابراین نیاز است که این راهبرد به رفتار عملی تبدیل شود و به طور جدی در فرهنگ سازمانی و جامعه جا بیفتد و تداوم یابد.
وی گفت: کارگروه تخصصی مدیریت سبز در گستره ملی تشکیل شده و در استان این مهم در دست اقدام است اما هنوز برای آن نشستی برگزار نشده و می طلبد که آهنگ اقدام ها در این زمینه تندتر شود.
رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی اضافه کرد: مدیریت سبز در قانون پنج ساله ششم توسعه مورد توجه قرار گرفته و در ماده 38 آن دولت موظف است که اقدام هایی را در این زمینه اجرا کند و دستگاه های اجرایی و نهادهای غیردولتی باید در این راستا گام های بلندی بردارند.
استان مرکزی با دارا بودن 12 شهرستان دارای بیش از یک میلیون و 400 هزار نفر جمعیت است.
