مهندسی راه آهن:
شاید با خود گفته باشید که مگر میشود که راه آهن هم مهندسی داشته باشد؟ در این مقاله میخواهیم عنوان کنیم که بله میشود! نیاز کشور و تخصصی شدن کار ها در هر زمینه، جامعه جهانی را بر آن داشته که کارها و امور تخصصی را به افراد متخصص در آن زمینه بسپارد .
در کشور ما اگرچه مهندسی راه آهن سابقه ی چندانی ندارد و در رده ی مهندسی های درجه 2 یا بعضاً درجه 3 محسوب شود ، اما با توجه به پیشرفت روز افزون کشور و نیاز به توسعه ناوگان حمل و نقل و کم خطر بودن حمل و نقل با راه آهن نسبت به حمل و نقل جاده ای ، مهندسی راه آهن کم کم مسیر خود را از صنعت کشور جدا کرده و خود به یک صنعت مستقل تبدیل می شود .
این رشته مناسب چه کسانی است؟
دانشجویان این رشته بهتر است از روابط عمومی بالایی برخوردار باشند و به دروس ریاضیات و گاهاً به نرم افزار های طراحی و تحلیل سازه علاقه مند باشند و نیز فاکتور های یک مدیر کارامد را نیز در خود ببینند ، همچنین با توجه به گستردگی جغرافیایی شبکه ی ریلی کشور باید توانایی کار در شرایط آب و هوایی و محیط های مختلف را داشته باشند .
در دانشگاه:
گرایش ها:
با توجه به گستردگی صنعت راه آهن در کشور رشته ی مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی به سه زیر شاخه ی مهندسی راه آهن و جَریِه ( مهندسی ماشین های ریلی ) ، مهندسی راه آهن و ابنیه فنی ( مهندسی خط و سازه های ریلی ) و مهندسی راه آهن و بهره برداری ( مهندسی حمل و نقل ریلی ) تقسیم شده است.
مهندسی خط و سازه های ریلی:
رشته ی مهندسی خط و سازه های ریلی بیشتر محتویات مشابه رشته ی عمران دارد و مرتبط با سازه های مختلف در راه آهن همچون پل ، تونل ، خطوط و تاسیسات زیربنایی می باشد. در این رشته فارغ التحصیلات مهارت هایی مانند طراحی ، ساخت ، نگهداری و تعمیر خطوط و سازه های مرتبط با راه آهن همچون پل ها، تونل ها و ایستگاه های راه آهن را فرا می گیرند.
مهندسی حمل و نقل ریلی:
این گرایش از مهندسی راه آهن بیشتر برای مدیریت و برنامه ریزی جهت بهبود وضعیت فعلی راه آهن کشور و توسعه ی حمل و نقل ریلی تاسیس شده و واحد های مشترک بسیاری با رشته ی مهندسی صنایع دارد.
مهندسی ماشین های ریلی:
در این گرایش دانشجویان علومی شامل طراحی ، ساخت ، تعمیر و نگهداری ناوگان ریلی و ماشین های ریلی شامل لکوموتیو ها و واگن های مسافربری و یا باری را به طور اختصاص فرا میگیرند و از آن ها برای بازسازی، تولید و نگهداری ماشین های ریلی در جهت منافع و توسعه ی ناوگان حمل و نقل کشور بهره می برند.
واحد های درسی:
از واحد های درسی این رشته به تفکیک زیر شاخه باید گفت که از 144 واحد رشته های مهندسی ، مهندسی ماشین های ریلی با مهندسی مکانیک جیزی حدود 120 واحد مشترک دارند که این 120 واحد شامل دروسی از قبیل استاتیک، دینامیک ، ترمودینامیک ، طراحی اجزا ، مکانیک سیالات و ... می باشد. حدود 24 واحدی که مستقل از مهندسی مکانیک است شامل دروسی از قبیل: طراحی بوژی ( چرخ و محور زیر واگن )، طراحی لکوموتیو، طراحی واگن و دروسی که به تخصصی شدن این رشته می انجامد، میباشد . همین موضوع در دو زیر شاخه دیگر مهندسی راه آهن صادق است که مهندسی خط و سازه های ریلی با مهندسی عمران و مهندسی حمل و نقل ریلی با مهندسی صنایع مشترک است.
دانشگاه های پذیرنده:
در کشور ما دانشگاه هایی که این رشته را در مقطع کارشناسی تدریس می کنند ، دانشگاه علم و صنعت ایران در تهران و دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی کرمانشاه می باشند.
ادامه تحصیل:
اگر شما قصد ادامه ی تحصیل در این رشته در مقاطع بالاتر را نیز داشته باشید این امکان در ایران تا مقطع دکترا فراهم است و گرایش های آن نیز در ذیل آمده است :
گرایش های کارشناسی ارشد:
مهندسی حمل و نقل ریلی
مهندسی ماشین ریلی
مهندسی راه آهن برقی
مهندسی خطوط
مهندسی کنترل و علائم
گرایش کارشناسی ارشد مجازي:
مهندسی ایمنی
گرایش های دکتری:
مهندسی ماشین ریلی
مهندسی خط و سازه های ریلی
مهندسی کنترل و علائم
بعد از فارغ التحصیلی:
دانشجویان معمولاً پس از پایان دوره کارشناسی به بازار کار می پیوندند. شاید بعضی از دوستان بگویند مگر کشور ما چقدر راه آهن دارد که نیاز به مهندس راه آهن داشته باشد اما قابل توجه همین دوستان باید گفت که از 31 استان کشور 23 استان دارای خطوط ریلی هستند که این خطوط و ناوگان بر روی این خطوط علاوه بر طراحی نیاز به تعمیر و نگهداری دارند که این یعنی نیاز به مهندس راه آهن . علاوه بر این با توجه به این که این رشته با سه رشته ی مهندسی مکانیک ،عمران سازه و صنایع اشتراک دارد ، بنابراین دانشجویان پس از فارغ التحصیلی میتوانند علاوه بر زمینه های ریلی در زمینه های کلی سه رشته یاد شده هم مشغول به کار شوند . البته تمامی این صحبت ها زمانی به تحقق خواهد پیوست که دانشجو در دانشگاه در مسیر درست قدم بگذارد و از تلاش خود برای موفقیت بیشتر در دانشگاه دریغ نکند.
مهندسی راه آهن در خارج از کشور:
این رشته در خارج از کشور نیز از رشته های پر رونق مهندسی می باشد که دانشگاه هایی نظیر دانشگاه واترلو کانادا ، دانشگاه ملی راه آهن روسیه و دانشگاه آخن آلمان به تدریس این رشته میپردازند.
در پایان اینکه باید گفت با توجه به پیشرفت روزافزون راه آهن در جهان و کشور نیاز به تخصصی شدن در این صنعت نیز احساس خواهد شد که این امر نیازمند پرورش افراد متخصص می باشد و با توجه به گستردگی این صنعت و مهندسی این صنعت دست دانش آموز برای رسیدن به انتخاب مورد نظر باز است.
میلاد عزیز نیا - دانشجوی مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت