تحليل ساختاري كنكور انساني (دروس اختصاصي)
1- رياضي:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 4/2
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 66/6
اين درس 20 سؤال از 180 سؤال دفترچه‌ي اختصاصي را به خود اختصاص داده است.
با توجه به پايين بودن ميانگين درصد كشوري و هم‌چنين كنار گذاشتن اين درس توسط بسياري از داوطلبان كنكور، پاسخگويي به اين سؤالات و كسب درصد حداقلي مي‌تواند به عنوان سكوي پرتاب شما در رشته‌ي انساني تلقي گردد.
در رياضي (1) كه معمولاً 5 تسترا تشكيل مي‌دهد، مباحث:
مجموعه‌ها،
توان‌رساني و
معادلات خط از بخش‌هاي مهم و پرسؤال كتاب هستند.
اما بخش دوم سؤالات يعني پرسش‌هاي درس آمار و مدل‌سازی كه 2 يا 3 سؤال از آن‌ها طرح مي‌شود، به دليل ساده بودن مورد توجه بسياري از دانش‌آموزان قرار گرفته است. در اين كتاب:
جدول فراواني،
محاسبه‌ي ميانگين و
واريانس و … از مطالبي است كه هر ساله مورد پرسش قرار مي‌گيرد.
در سوالات درس ریاضی اصل در پاسخگويي، تست‌زني و تمرين مستمر است.
اگر تا به حال در اين درس مطالعه نداشتيد، توصيه مي‌شود با توجه به اهميت مباحث (تعداد سؤال در کنکور سراسری)و توانايي فردي خود، تعدادی از مباحث را انتخاب كنید و صرفاً روي همان‌ها تمركز كنيد.
2- اقتصاد:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 15/5
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 87/2
اقتصاد و روان‌شناسي به دليل حجم كم و تک کتاب بودن جزو دروس طلايي در كنكور رشته‌ي انساني است.
از 15 سؤال مطرح شده در اين درس معمولاً 7 يا 8 سؤال به صورت مسئلهمي‌آيد و بقيه‌ي سؤالات عيناً از متن كتاب درسي مطرح مي‌شود و در واقع مفهومي و حفظي هستند.
مسائل مربوط به
توليد ناخالص (خالص) ملي (داخلي)
ماليات،
دهك‌هاي درآمدي،
بودجه و
منحني عرضه و تقاضا از جمله مباحث تست‌خيز در اين درس مي‌باشند.
اما در بخش سؤالات مفهومي و حفظي، بخش‌هاي
اقتصاد در تعاليم اسلامي،
سياست‌هاي پولي و مالي و
مسائل مرتبط با رشد و توسعه از اهميت بالايي برخوردارند.
3- ادبيات اختصاصي:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 8/1
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 84/6
ادبيات اختصاصي در كنار عربي اختصاصي، مهم‌ترين دروس رشته‌ي انساني از لحاظ ضريب در زيرگروه هستند. اهميت بالاي اين درس به گونه‌اي است كه با پاسخگويي به حداقل 10 تا 15 تست و كسب 40 تا 50 درصد مي‌توان كسب يك رتبه‌ي خوب را تضمين كرد.
از نظر تعداد سؤالات این درس با 30 سؤال بيش‌ترين سهم را در دفترچه‌ي اختصاصي كنكور انساني دارد.
10 سؤال اول آن مربوط به تاريخ ادبيات 1 و 2 است كه به‌طور مساوي از هر كتاب 5 سؤال مطرح مي‌شود. با توجه به سادگی و حجم کم بخش تاريخ ادبيات جهان، پيشنهاد مي‌شود كه به اين بخش توجه ويژه‌اي شود.
در اين زمان باقي‌مانده به دليل حجم زياد اين دو كتاب، استفاده از خلاصه‌درس‌ها و نكات و يادداشت‌هاي خود مي‌تواند بسيار مؤثر باشد.
بخش دوم سؤالات كه 5 سؤال را تشكيل مي‌دهد، مربوط به آرايه‌هاي ادبي است كه سؤالات اين بخش نيز مانند ادبيات عمومي، به صورت تركيبي طرح مي‌شوند.
15 سؤال باقي‌مانده از كتاب ادبيات اختصاصي سال جهارم طرح مي‌شود كه شامل مباحث:
قافيه،
عروض،
سبك‌شناسي و
نقد ادبي است.
بخش عروض جزو چالشي‌ترين سؤالات اين درس و حتي كل آزمون است. به دليل است که پاسخگويي به آن‌ها بسيار زمان‌بر هستند. در این بخش پيشنهاد مي‌شود كه ابيات مختلف را تقطيع كنيد تا به حدي از يادگيري برسيد كه بتوانيد وزن ابيات را به صورت سماعي (و نه از راه تقطيع) به‌دست آوريد.
برخلاف تاريخ ادبيات كه در آن كتاب درسي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است، در اين بخش تست‌زني پايه‌ي اصلي يادگيري است.
بخش بعدي سؤالات مربوط به سبك‌شناسي از كتاب ادبيات پيش است كه شامل سوالات قرابت معنایی و سبك‌هاست.
در مورد بحث سبك‌شناسي، كار ويژه‌اي كه مي‌توان انجام داد اين است که آثار و ويژگي‌هاي هر سبك بر روي يك برگه بنويسيم و به‌صورت يكجا مطالعه كنيم و در واقع مقايسه‌ي تطبيقي بين سبك‌ها صورت دهيم. اين كار را در مورد تاريخ ادبيات نيز مي‌توان اعمال كرد.
و در نهايت بخش آخر سؤالات كه معمولاً 1 يا 2 تست را شامل مي‌شود مباحث مرتبط با نقد ادبي است. غالباً يك سؤال آن حفظي است و دقيقاً مشابه متن كتاب درسي مطرح مي‌شود كه در اين بخش اسامي نويسندگان و منتقدان و ويژگي‌هاي هر نوع نقد اهميت ويژه‌اي دارد.
در اين مبحث هم مرور چندباره‌ي متن كتاب درسي مي‌تواند مؤثر و راهگشا باشد.
4- عربي اختصاصي:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 8/8
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 82/2
از 20 سوال اين درس:
8 سؤالمربوط به ترجمه و تعريب و مفهوم،
4 سؤالمربوط به تجزيه و تشكيل و
8 سؤالدر ارتباط با قواعد است.
مباحث اين درس با عربي عمومی در بیش‌تر موارد هم‌پوشاني دارد.
از جمله قواعد مهم اين كتاب مي‌توان به:
اقسام اسم،
اعراب فعل مضارع،
معرفه و نكره (عائد صله) و
منصوبات اشاره كرد.
علاوه‌بر آن از بخش بلاغت (معاني، بيان و بديع) كه در كتاب عربي عمومي سال سوم آمده است، در اين قسمت سؤال طرح مي‌شود.
5- تاريخ و جغرافيا:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 7/5
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 57/1
دروس تاریخ و جغرافیا شامل شش کتاب است که حجم زیادی نسبت به سایر دروس اختصاصی دارند. به نحوي كه بسياري از داوطلبان و حتي برخي از رتبه‌هاي برتر کنکور اين درس را كنار مي‌گذارند.
اما همين دلايل مي‌تواند به عنوان يك نيروي محرك براي دانش‌آموزان در جهت پيشي گرفتن از ساير رقبا باشد.
همان‌گونه كه اشاره شد، سؤالات اين درس از 6 كتاب طرح مي‌شود. تاريخ و جغرافي دوم، سوم و پيش. در اين بازه‌ي زماني باقي‌مانده توصيه مي‌شود كه روي مباحثی كه آن‌ها را از قبل مطالعه كرده‌ايم و يا حداقل يك پيش‌فرض ذهني از آن داريم، تمركز كنيم و از شروع دروس جديد كه هيچ‌گونه مطالعه‌اي در آن نداشته‌ايم تا حد امكان اجتناب کنیم.
در اين درس نمي‌توان به صورت جزئي مشخص كرد كه از كدام قسمت‌ها سؤال مطرح مي‌شود، اما با توجه به رويه‌ي كنكورهاي سراسری سال‌های قبل مي‌توان به صورت كلي برخي مباحث مورد توجه طراحان را تعيين كرد:
تاريخ سال دوم: ايران باستان، دوره‌ي اسلام، دوره‌ي رنسانس
تاريخ سال سوم: جنگ‌هاي جهاني، انقلاب اسلامي
جغرافي سال دوم: جغرافياي طبيعي و انساني ايران، آلودگي‌ها، توسعه‌ي پايدار
جغرافي سال سوم: انواع نواحي (ساحلي، كوهستاني، قطبي)، نواحي سياسي و اقتصادي
توصیه می‌شود اگر دروس پایه را هنوز مطالعه نکرده‌اید در فرصت باقی‌مانده بر تاريخ و جغرافي پيش تمرکز کنید.
6- جامعه‌شناسي:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 7/8
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 74/8
از اين درس 20 سؤال مطرح مي‌شود كه به‌طور معمول 6 تست از جامعه‌شناسي سال دوم، 5 تست از جامعه‌شناسي سال سوم و 9 تست از علوم‌اجتماعي مطرح مي‌شود.
با توجه به مفهومي بودن و فرار بودن مطالب اين درس، پیشنهاد می‌شود حتماً مطالعه‌ي مداوم و مستمر در طول سال و هم‌چنين در روزهاي منتهي به كنكور داشته باشید. منبع اصلي برای مطالعه‌ی این درس كتاب درسي مي‌باشد ولي در دوره‌ي جمع‌بندي مي‌توان از خلاصه‌درس‌ها و تست‌هاي علامت‌دار استفاده كرد.
سؤالات اين درس در كنكورهاي سراسری سال‌های اخير به‌گونه‌اي تركيبي شده‌اند، كه پاسخگويي به آن‌ها نيازمند تسلط بر همه‌ی بخش‌های هر سه کتاب است.
به داوطلباني كه در طول سال مطالعه‌ي مداوم نداشته‌اند توصيه مي‌شود، شروع مطالعه‌ي خود را با توجه به اهميت اين 3 كتاب اولويت‌بندي كنند.
براي پاسخ دادن به سؤالات تركيبي لازم است بدانيد كه هر جمله دقيقاً مربوط به كدام مفهوم است. گاهي شباهت زياد مفاهيم، ما را به اشتباه مي‌اندازد. مرور زياد، خلاصه‌برداري و دسته‌بندي مطالب مي‌تواند در كاهش اشتباهات در پاسخ‌گویی یه این سؤالات راهگشا باشد.
7- فلسفه و منطق:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 4/2
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 53/5
از اين درس 25 سؤال در كنكور مطرح مي‌شود كه معمولاً 9 يا 10 سؤال از منطق، 5 يا 6 سؤال از فلسفه‌ي سال سوم و 10 سؤال ازفلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي طرح مي‌شود.
ميانگين درصد پايين داوطلبان و حتي برخی رتبه‌هاي برتر كنكور نشان‌‌دهنده‌ي دشواري و مفهومي بودن سؤالات این درس است. به‌گونه‌اي كه حتي يك درصد حداقلي مي‌تواند در كسب رتبه و قبولي در رشته‌ي دلخواه بسيار مؤثر باشد. بنابراين پيشنهاد می‌شود كه به هيچ وجه اين درس را كنار نگذاريد و حداقل برخي مباحث پرتكرار در کنکور سراسری را مطالعه كنيد.
در پاسخ دادن به سؤالات اين درس (به‌ویژه فلسفه‌ي سال سوم) بسيار دقت كنيد. این سؤالات معمولاً دام‌دار و شك‌دار هستند، بنابراين تا زماني كه از پاسخ صحيح مطمئن نشديد به پرسش‌ها جواب ندهيد.
در فلسفه‌ي سال سوم به دليل حجم كم كتاب درسي مرور چندباره‌ي آن مي‌تواند مؤثر واقع شود. در اين درس صرفاً به كتاب درسي اكتفا نكنيد و حتماً تست‌هاي كنكورهاي سراسری سال‌های گذشته را بررسي کنید و از نكات مهم آن يادداشت‌برداري كنيد.
مباحثی كه در فلسفه‌ی سال سوم مورد توجه طراحان سؤال در سال‌هاي گذشته بوده است:
تعريف و قلمرو فلسفه،
ارتباط فلسفه، علوم تجربي و انساني،
انديشه‌هاي سوفيست‌ها و آراي سقراط در مقابله با آن‌ها،
معرفت حقيقی از نظر افلاطون و
علل چهارگانه‌ي ارسطو
با توجه به اهميت فلسفه‌ي پيش (مخصوصاً در زير گروه 1) يك دانش‌آموز علوم‌انساني بهتر است پس از ادبيات اختصاصي و عربي اختصاصي، بيش‌ترين تلاش خود را به اين درس اختصاص دهد.
اين كتاب به سه بخش كلي: فلسفه‌ي مشاء، فلسفه‌ي اشراق و فلسفه‌ي متعاليه تقسيم مي‌شود كه مطالعه‌ی نظريات فيلسوفان اين مكاتب از نكات مهم اين كتاب است.
بخش‌هايي كه مربوط به زندگي‌نامه و سرگذشت بزرگان (فارابي، بوعلي سينا، سهروردي و …) است چندان اهميتي ندارد و معمولاً سؤالي از آن‌ها مطرح نمي‌شود. بلكه تكيه‌ي سؤالات بر انديشه‌ي اين فلاسفه در باب مباحث مختلف است.
منطق هم به 2 بخش كلي تقسيم مي‌شود: تعريف، استدلال
قسمت‌هاي مهم منطق هم عبارت‌اند از:
قواعد تعريف،
نسب‌هاي 4 گانه،
اقسام تعريف،
اقسام قضايا و احكام قضايا و
اقسام قياس و
مغالطه
حتماً سعي کنید در مطالعه‌ي منطق هم‌زمان تحليل مباحث را هم انجام دهيد، پاسخ دادن به فعاليت‌هاي خودِ كتاب مي‌تواند در اين امر ياري‌دهنده باشد.
نکته: برخي مباحث هم به‌صورت جزئي در كتاب مطرح نشده‌اند و صرفاً كليتي از آن مورد اشاره قرار گرفته است (مثل مغالطه‌ي تركيب و تقسيم كه صرفاً در تمرين صفحه‌ي 89 به‌صورت اجمالي به آن اشاره شده است.) با اين وجود به‌صورت مكرر در سؤالات كنكور مطرح شده‌اند!
بنابراين تمركز بر روي آن‌ها از نكات ضروري است.
8- روان‌شناسي:
ميانگين درصد كل داوطلبان: 28
ميانگين درصد رتبه‌هاي زير 200 كشور: 84/5
از این درس 20 سؤال در کنکور سراسری مطرح می‌شود. اما مي‌توان گفت كه فصل دوم اين كتاب به نسبت تعداد سؤالات از اهميت بالاتري برخوردار است.
نكات مهم هر فصل:
فصل 1: روان‌شناسي علمي، موضوع و روش آن، رويكردهاي روان‌شناسي و تشخيص آن‌ها از هم
فصل 2: رشد و نظريه‌ها و مكاتب مربوط به آن، ويژگي‌هاي رشد (جسماني، شناختي، اجتماعي) در هر دوره‌اي از زندگي
فصل 3: مباحث مرتبط با ادراك و خطاهاي ادراكي
فصل 4: فشار رواني و انواع آن و اثرات آن
لازم به ذكر است سؤالات اين درس در چند سال اخير يك بخشی است و ديگر از سؤالات طولاني سال‌هاي قبل خبري نيست. لذا تسلط كامل بر روي متن كتاب براي پاسخگويي بيش از پيش الزامي به‌نظر مي‌رسد.
نويسنده:
محمد ابراهيم مازني رتبه‌ي 6 منطقه 3 كنكور انساني 95، دانشجوي حقوق دانشگاه تهران