در مطلب زیر خلاصه‌ای از فصل هفتم سال دوم آورده شده است. امیدواریم جمع‌بندی نکات آن به پاسخگویی به سوالات طرح شده از این فصل‌ها کمک کند.
براي آنكه سلول‌ها زنده بمانند و به طور طبيعي فعاليت كنند، محيط اطراف آن‌ها بايد حالت نسبتا پايدار و يكنواختي داشته باشد.
بيشتر مواد زائد نيتروژن‌دار، حاصل سوختن آمينواسيدها هستند.
بيشترمواد زائد دفعي در جانوران آبزي آمونياك است.
بي‌مهرگان كوچك مانند پلاناريا از همه‌ي سلول‌هاي سطح بدن خود آمونياك دفع مي‌كنند.
بعضي از وزغ‌ها هنگامي كه در آب هستند آمونياك و هنگامي كه در خشكي هستند اوره دفع مي‌كنند.
ماده‌ي دفعي در پرندگان، حشرات و بسياري از خزندگان اوريك اسيد است.
همه‌ي پرندگان، همه‌ي حشرات، بسياري از خزندگان و همه‌ي مارهاي خشكي‌زي اوريك‌اسيد دفع مي‌كنند.
همه‌ي پستانداران، همه‌ي دوزيستان، همه‌ي كوسه‌ها و بعضي از ماهي‌هاي استخواني اوره دفع مي‌كنند.
دستگاه دفع ادرار بسياري از مواد زائد بدن انسان را دفع مي‌كند.
كليه‌ها به صورت قرينه در دو طرف ستون مهره‌ها در بخش پشتي شكم قرار دارند. كليه‌ي چپ كمي بالاتر از كليه‌ي راست قرار دارد.
خون سرخرگي ابتدا از لوله‌ي پيچ خورده‌ي دور و سپس از لوله‌ي هنله مي‌گذرد.
سياهرگ‌هاي خارج شده از كليه به بزرگ سياهرگ زيرين مي‌ريزند.
از هر كليه يك ميزناي به سمت مثانه مي‌رود و از مثانه يك ميزراه ادرار را خارج مي‌كند. (در بدن يك انسان سالم دو ميزناي و يك ميزراه وجود دارد).
ميزناي از روي انشعابات آئورت عبور مي‌كند و شاخه‌هاي آئورت از روي شاخه‌هاي بزرگ سياهرگ زيرين مي‌گذرند.
ديواره‌ي لوله‌ي ادراري از يك رديف سلول پوششي مكعبي ساخته شده است.
مسير خون:
سرخرگ كليه ◄سرخرگ آوران ◄ كپسول بومن (گلومرول) ◄ سرخرگ وابران ◄ دور لوله‌ي پيچ خورده‌ي نزديك ◄ دور لوله‌ي پيچ خورده‌ي دور ◄ دور بخش بالاروي هنله ◄ دور بخش پايين‌روي هنله ◄ شاخه‌اي از سياهرگ كليه ◄ سياهرگ كليه
ديواره‌ي لوله‌ي ادراري از يك رديف سلول پوششي ساخته شده، ولي شكل و كار اين سلول‌ها در نقاط مختلف متفاوت است. بازجذب NaCl فقط در بخش نازك بالاروي لوله‌ي هنله غير فعال است و در ساير بخش‌ها بازجذب فعال دارد.
بازجذب بيكربنات در لوله‌ي پيچ‌خورده‌ي نزديك غير فعال و در لوله‌ي پيچ خورده‌ي دور فعال است.
بازجذب گلوكز و آمينواسيدها به روش فعال در لوله‌ي پيچ‌خورده‌ي نزديك انجام مي‌شود.
بيشترين مقدار بازجذب در لوله‌ي پيچ‌خورده‌ي نزديك انجام مي‌گيرد.
در حفظ ثبات كلسيم خون كليه‌ها، استخوان‌ها و روده نقش دارند.
در كليه‌ي يك انسان سالم، ميزان تراوش پني‌سيلين و يون پتاسيم مي‌تواند كمتر از مقدار دفع آن‌ها باشد چون پني‌سيلين و يون پتاسيم از طريق ترشح هم دفع مي‌شوند.
عمل بازجذب مواد در كليه‌ها به صورت فعال و غير فعال انجام مي‌گيرد ولي فرايند ترشح، به صورت فعال و با صرف انرژي انجام مي‌گيرد.
اگر آنزيم‌هاي هيدروليز كننده‌ي ATP در كليه‌هاي انسان غيرفعال شوند به علت كمبود انرژي، فرايند ترشح به طور كامل متوقف مي‌شود.
مواد گياهي باعث قليايي شدن و مواد جانوري باعث اسيدي شدن محيط داخلي مي‌شوند.
ماهيچه‌هاي ميزناي، مثانه و ماهيچه‌هاي حلقوي داخلي ميزراه (كه غالبا منقبض هستند) صاف و غير ارادي هستند ولي ماهيچه‌هاي حلقوي خارجي ميزراه ارادي و از نوع مخطط است.
براي انجام دياليز ابتدا با جراحي كوچكي يكي از سرخرگ‌هاي دست را به يكي از سياهرگ‌هاي آن پيوند مي‌زنند (زيرا قطر سياهرگ بيشتر است و اتصال لازم براي دياليز راحت‌تر صورت مي‌گيرد ولي فشار خون در سياهرگ كم است) و خون را وارد دستگاه دياليز مي‌كنند و در لوله‌هايي با جنس مشابه سلوفان كه به صورت صفحه‌هاي موازي و يا لوله‌هاي مارپيچ قرار دارند، (براي ايجاد سطحي وسيع در محفظه‌اي كوچك) به جريان در مي‌آورند. محلول اطراف اين سطح (غشاي دياليز) كه محلول دياليز نام دارد، بايد غلظتي مشابه با خون داشته باشد. غشاي دياليز داراي نفوذپذيري انتخابي است.
