دستگاه ترازیاب و اجزاء آن
دستگاه ترازیاب از سه قسمت فوقانی ، میانی و تحتانی تشکیل شده است . قسمت فوقانی شامل تلسکوپ و وسایل قراول روی و قسمت میانی شامل تراز و صفحه مدرج و قسمت تحتانی شامل پیچ های تراز کننده و اتصال و صفحه اتصال دستگاه روی سه پایه است که هر قسمت ضمائمی دارد .
ویژگیهای قسمتهای مختلف ترازیاب به شرح زیر است :
الف/ پایه که به وسیله سه یا چهار پیچ تراز کننده روی صفحه زیر پایه تکیه میکند و روی آن یک تراز قرار دارد و روی هر پایه دایره مدرج افقی برای اندازه گیری زاویه افقی طراحی شده است .
ب/ دوربین که در کنار تراز (برای ترازهای اتوماتیک یا دارای کمپانساتور) برای افقی کردن خط نشانه روی قرار دارد . این قسمت ، حول محور قائم دوران میکند ، و با یک پیچ نگهدارنده سمتی بسته میشود و با پیچ حرکت جزئی سمتی به مقدار جزئی در سمت میچرخد تا خط رتیکول روی هدف قرار گیرد .
ج/ لوله دوربین قسمتی از دوربین است که با آن میتوان زاویه دید را بزرگتر کرد تا اشیاء دور با چشم دیده شوند . لوله دوربین در دستگاه ترازیابی از عدسی شیئی (مجموعه ای از چند عدسی به هم چسبیده) ، صفحه رتیکول و عدسی چشمی ، که شامل یک یا چند عدسی است ، یشکیل شده است . یکی از مشخصات ویژه ترازیاب ها درشت نمایی آنهاست که با نسبت فاصله کانونی عدسی شیئی به فاصله کانونی عدسی چشمی تعریف میشود . بنابراین ، هرچه دهانه عدسی شیئی بزرگتر باشد درشت نمایی دستگاه زیادتر است .
د/ تارهای رتیکول برای این که بتوان نقطه معینی را از نظر مکانی نشانه روی کرد از تارهای رتیکول استفاده میشود . داخل لوله دوربین صفحه ای به نام صفحه رتیکول (صفحه مشبک شده) قرار دارد که بر روی آن تارهای افقی و قائم برای نشانه روی حک شده است . در ترازیاب های دقیق نصف تار افقی به صورت دوشاخه ای است که حالت انطباق را با خطوط میر (شاخص) آسان تر میکند .
ه/ خط دید یا محور نوری دوربین ، خطی است فرضی که محل تقاطع تارهای رتیکول را به مراکز عدسی شیئی و چشمی وصل میکند . این خط را خط کلیماسیون نیز میگویند .
و/ محور قائم دوربین محوری است که دستگاه ترازیاب جول آن در یک سطح افقی دوران میکند.
