درود به همه همراهان دهم تجربی
من امیررضا حکمت‌نیا-دانشجوی پزشکی علوم پزشکی تهران هستم و توی این مطلب میخوایم باهم درسنامه نام‌گذاری ترکیبات یونی، مولکولی و نحوه رسم ساختار لوییس از شیمی دهم مربوط به آزمون 23دی رو بررسی کنیم.
بریم که نکات رو بررسی و یادداشت کنیم...
آزمونک تستی از همین مباحث هفته آینده قرار داده میشه:)
| اكسیژن، گازی واكنش‌پذیر در هواكره |
- * اكسیژن یکی از مهم‌ترین گازهای تشکیل دهندۀ هواکره است كه زندگی روی زمین به وجود آن گره خورده است.
- * بسیاری از واکنش‌های شیمیایی که پیرامون ما رخ می‌دهند به دلیل تمایل زیاد اکسیژن برای انجام واکنش است.
- * در آب كره، در ساختار مولکول‌های آب و در زیست کره در ساختار همۀ مولکول‌های زیستی مانند كربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها یافت می‌شود.
- * در هواكره نیز این گاز به طور عمده به شکل مولکول‌های دو اتمی وجود دارد؛ هرچند مقدار این گاز در لایه‌های گوناگون هواكره با هم تفاوت دارد.
- * فشار گاز اکسیژن در هواکره با افزایش ارتفاع کاهش می‌یابد اما این کاهش فشار به صورت رابطۀ خطی نیست.
- * هواپیماها با خود اتاقکی از گاز اکسیژن حمل می‌کنند. (به دلیل کاهش فشار در ارتفاع‌های بالا)
- * کوهنوردان به هنگام صعود به ارتفاعات کپسول اکسیژن حمل می‌کنند. (به دلیل کاهش فشار در ارتفاع‌های بالا)
| تركیب اكسیژن با فلزها و نافلزها |
- * اكسیژن در سنگ کره به شکل اکسیدهای گوناگون نیز یافت می‌شود.
- * فلز آلومینیم به شکل بوکسیت (Al2O3 به همراه ناخالصی) و سیلیسیم به شکل سیلیس (SiO2) درطبیعت وجود دارد.
نکاتی در مورد فلزات:
- * فلزهایی مانند طلا و پلاتین به حالت آزاد در طبیعت یافت می‌شوند.
- * بعضی از فلزات تنها یک نوع اکسید در طبیعت دارند. مانند: آلومینیم
- * بعضی از فلزات بیشتر از یک نوع اکسید در طبیعت دارند. مانند: آهن، کروم، مس و...
| نام‌گذاری ترکیب‌های یونی فلزاتی با چند کاتیون |
* در نام‌گذاری کاتیون های چند ظرفیتی باید ظرفیت کاتیون به صورت عدد رومی جلوی نام کاتیون نوشته شود.
مثال:
* در نام‌گذاری ترکیب‌های یونی با کاتیون چند ظرفیتی به صورت زیر عمل می‌کنیم:
نام فلز+ عدد رومی + نام آنیون (بر وزن ___ید)
مثال:
| نام گذاری ترکیبات مولکولی |
* در ترکیبات مولکولی، نخست، شمار و نام عنصری گفته می‌شود كه در سمت چپ فرمول شیمیایی نوشته شده است. سپس شمار و نام عنصر دوم با پسوند «ید» بیان می‌شود.
توجه: اگر در فرمول مولکولی یک ترکیب، تنها یک اتم از عنصر سمت چپ وجود داشته باشد، از به کار بردن پیشوند مونو پیش از نام این عنصر چشم پوشی می‌شود.
| رسم ساختار لوویس |
* در آرایش الكترون ــ نقطه‌ای (ساختار لوویس)، الكترون‌های لایۀ ظرفیت اتم‌ها طوری كنار آنها چیده می‌شوند كه همۀ اتم‌های سازنده تركیب از قاعده هشت‌تایی پیروی كنند.
* روش رسم ساختار لوویس
- 1- شمار کل الكترون‌های لایۀ ظرفیت اتم های سازنده را حساب می‌کنیم. برای این كار، شمار الكترون‌های لایۀ ظرفیت اتم‌های سازنده را با هم جمع می‌کنیم.
- 2- ساختارهای ممکن که می‌توانند رسم شوند را رسم می‌کنیم.
- 3- الكترون‌های ناپیوندی روی اتم‌ها را با جفت نقطه نشان می‌دهیم، به طوریکه پیرامون هر اتم در مجموع، هشت الكترون (پیوندی+ ناپیوندی) وجود داشته باشد.
- 4- از میان ساختارهایی كه رسم كرده‌ایم، آنكه ویژگی‌های زیر را دارد، ساختار لوویس درست تركیب را نشان می‌دهد:
1- مجموع الكترون‌های پیوندی و ناپیوندی در مولكول، برابر با مجموع الكترون‌های لایۀ ظرفیت اتم‌های سازنده آن باشد.
2- همۀ اتم ها به آرایش هشت تایی رسیده باشند.
توجه: در فرمول مولکولی، اتمی كه سمت چپ نوشته می‌شود (به جز اتم هیدروژن) ، اتم مركزی است و اتم های دیگر با یك، دو یا سه پیوند اشتراکی به آن متصل می‌شوند.
توجه: هرگاه اتم عنصرهای گروه 17، اتم كناری باشند، تنها یك پیوند اشتراکی تشكیل می‌دهند.
توجه: هیدروژن در ترکیبات خود به آرایش هشت‌تایی نمی‌رسد.
| اکسیدها در فراورده‌های سوختن |
- * اكسیژن، گازی واكنش‌پذیر است و با اغلب عنصرها و مواد واكنش می‌دهد؛ به طوریکه شیمیدان‌ها از این ویژگی برای تهیه بسیاری از مواد بهره می‌گیرند.
- * در صنعت برای تهیه سولفوریک اسید، نخست گوگرد را در واکنش با اکسیژن به تبدیل می‌کنند. (واکنش سوختن گوگرد)
- * برخی عنصرهای فلزی و نافلزی می توانند با اکسیژن بسوزند و به اکسیدهای فلزی و نافلزی تبدیل شوند.
- * سوختن، واكنشی شیمیایی است که در آن، یک ماده با اکسیژن به سرعت واکنش می‌دهد و بخشی از انرژی شیمیایی آن به صورت گرما و نور آزاد می‌شود.
- * زغال سنگ در حضور اکسیژن می‌سوزد و افزون بر تولید گازهای ، و بخار آب، مقدار زیادی انرژی آزاد می‌كند.
- * نوع فراورده ها در واكنش سوختن سوختهای فسیلی، به مقدار اكسیژن در دسترس بستگی دارد؛ به طوری كه اگر اكسیژن كافی باشد، سوختن كامل انجام می شود و گاز كربن دی اكسید و
- بخار آب تولید میگردد. اما اگر مقدار اكسیژن كم باشد، گاز كربن مونوكسید به همراه دیگر فراورده ها تولید خواهد شد؛ در این حالت گفته می شود سوختن ناقص است.
- * رنگ زرد شعله، نشان دهندۀ سوختن ناقص است و رنگ آبی شعله، نشان می دهد كه وسیلۀ گازسوز به درستی كار می كند و اكسیژن كافی در محیط واكنش وجود دارد.
کربن مونوکسید (CO)
- _ گازی بی رنگ، بی بو و بسیار سمّی است.
- _ چگالی این گاز كمتر از هوا و قابلیت انتشار آن در محیط بسیار زیاد است؛ به طوری كه به سرعت در همۀ فضای اتاق پخش می شود.
- _ میل تركیبی هموگلوبین خون با این گاز بسیار زیاد و بیش از 2۰۰ برابر اكسیژن است، به همین دلیل مولکول‌های آن پس از اتصال به هموگلوبین از رسیدن اكسیژن به بافت های بدن جلوگیری می كنند. این ویژگی باعث مسمومیت می شود و سامانۀ عصبی را فلج می كند به طوری که قدرت هرگونه اقدامی را از فرد مسموم می گیرد و بدین ترتیب باعث مرگ می شود.
| رفتار اکسیدهای فلزی و نافلزی |
- _ اكسیدهای فلزی و نافلزی، به دلیل تنوع رفتار، كاربردهای فراوانی در زندگی دارند.
- _ برخی كشاورزان كلسیم اكسید (آهك) را به عنوان اكسید فلزی برای افزایش بهره وری دركشاورزی به خاك می‌افزایند؛ زیرا افزودن این نوع مواد به خاك سبب می‌شود تا مقدار و نوع مواد معدنی در دسترس گیاه تغییر كند. همچنین از كلسیم اكسید برای كنترل میزان اسیدی بودن آب دریاچه‌ها استفاده می‌شود. چون کلسیم اکسید سبب افزایش آب می‌شود.
- _ مرجان ها، گروهی از كیسه تنان با اسكلت آهكی هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند كه این جانداران با افزایش مقدار كربن دی‌اكسید محلول در آب از بین می‌روند زیرا خاصیت اسیدی آب افزایش می‌یابد.
- _ اکسیدهای فلزی را اکسیدهای بازی می نامند زیرا از واکنش آنها با آب باز تولید می‌شود و سبب افزایش آب می‌شوند.
- _ اکسیدهای نافلزی را اکسیدهای اسیدی می‌نامند زیرا از واکنش آنها با آب اسید تولید می‌شود و سبب کاهش آب می‌شوند.
| باران اسیدی |
- _ باران معمولی به دلیل حل شده در آن، اندكی اسیدی است و کمتر از 7 دارد.
- _ آلاینده‌هایی كه از سوختن سوخت های فسیلی وارد هواكره می‌شوند و بالا می‌روند، سرانجام باید به زمین برگردند. این آلاینده‌ها به طور عمده شامل اکسیدهای اسیدی و هستند كه هنگام بارش در آب حل می‌شوند. بارشی كه خاصیت اسیدی چشمگیری دارد و به زمین فرو می‌ریزد. در این حالت می‌گوییم باران اسیدی باریده است.
- _ باران اسیدی آثار جبران‌ناپذیری بر جنگل ها، باغ‌های میوه و زندگی آبزیان دارد؛ زیرا تغییر میزان خاصیت اسیدی آب به بافت‌های جانداران آسیب می‌زند.
- _ آثار زیانبار باران اسیدی برروی پوست، دستگاه تنفس و چشم‌ها به سرعت قابل تشخیص است. گاهی خاصیت اسیدی باران باعث خشکی و ترك خوردگی پوست بدن می‌شود.
امیدوارم از این نکات استفاده کنید
حتما تست‌های متنوع حل کنید و نکاتش رو بهتر توی ذهنتون بسپرید..
بدرود.
