سلام دوستان خوبم! امیدوارم که حالتان عالی باشد. من مهدی خداوندلو، دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رتبه 470 کنکور تجربی هستم.
در این مطلب گفتار دوم(تولید مثل در زنان) از فصل هفتم(تولید مثل) زیست یازدهم را بررسی می کنیم. اول از همه متن کتاب را که در درس زیست شناسی بسیار مهم است را بررسی خواهیم کرد و برای درک هرچه بهتر متن کتاب (مخصوصا مطالبی را که به توضیح یک فرایند می پردازند)، انیمیشن های مرتبط را تماشا خواهیم کرد.
در ادامه به حل چند تست کنکور منتخب از این مبحث می پردازیم تا به خوبی در ذهن شما تثبیت شود.
**یادتون باشه می تونید در انتهای مطلب نظرتونو کامنت کنید. دوست دارید باز هم از این مطالب براتون تهیه کنم؟ اگر سوالی هم براتون پیش اومد حتما بپرسید تا جوابتونو بدم.
چرخه ی تخمدانی
قیدها:
- اگر بارداری رخ دهد، جسم زرد به فعالیت خود تا مدتی ادامه می دهد.
- در فرایند تخمک گذاری، اووسیت ثانویه همراه با تعدادی از یاخته های فولیکولی از سطح تخمدان خارج و وارد محوطه شکمی می شوند.
نکات:
- دقت کنید در ابتدای چرخه تخمدانی چند تا از فولیکول ها شروع به رشد می کنند اما رشد آنها متوقف شده و فقط یکی از آنها رشد را ادامه می دهد.
- دقت کنید همواره هورمون های FSH , LH رابطه مستقیم با هورمون های آزاد کننده هیپوتالاموسی دارند.
- تغییرات در تخمدان را می توان به دو مرحله فولیکولی و مرحله جسم زردی تقسیم کرد.
- دقت کنید که جسم زرد، باقی مانده یاخته های فولیکوللی در تخمدان است. بنابراین هم FSH و هم LH می توانند موجب افزایش رشد و ترشح یاخته های جسم زرد شوند.
نکات ترکیبی:
- دقت کنید همیشه اینطور نیست که فقط یکی از فولیکول ها در چرخه ی رحمی رشد را ادامه دهند. ممکن است چند فولیکول رشد را ادامه دهند. و حتی در صورت لقاح دو یا چند قلو های نا همسان را شکل می دهند.
- در صورت وقوع بارداری، جسم زرد به ترشح استروژن و پروژسترون ادامه می دهد. از طرفی هورمون های استروژن و پروژسترون در خون کاهش می یابد. ولی جسم زرد در راثر نبود هورمون های استروژن و پروژسترون از بین نمی رود. چون هورمون HCG ترشح شده از تروفوبلاست جسم زرد را حفظ می کند. (در مرحله جایگزینی جنین در دیواره ی رحم.)
- در صورت وقوع لقاح و جایگزینی پس از آن، جسم زرد تا مدتی (چند هفته) به ترشح استروژن و پروژسترون ادامه می دهد. (نه تا آخر دوران بارداری)
- دقت کنید در تمام مراحل و همواره مقداری هورمون جنسی از کلیه ها ترشح می شود و در خون وجود دارد. (استروژن، پروژسترون و تستوسترون)
نکات شکل:
- دقت کنید این سه عامل می توانند در چرخه تخمدانی و رحمی استثنا به وجود بیاورند: نامنظم بودن دوره جنسی در ابتدا / بارداری / یائسگی
چرخه رحمی
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
قیدها:
- رشد و نمو دیواره ی داخلی رحم تا بعد از نیمه دوم هم ادامه می یابد. پس از آن سرعت رشد آن کم می شود ولی فعالیت ترشحی در آن افزایش می یابد.
نکات:
- دقت کنید این سه عامل می توانند در چرخه تخمدانی و رحمی استثنا به وجود بیاورند: نامنظم بودن دوره جنسی در ابتدا / بارداری / یائسگی
نکات ترکیبی:
- خونریزی در هفته اول چرخه جنسی باعث کاهش خون و گلبول های قرمز می شود. در نتیجه می تواند باعث افزایش ترشح فاکتور داخلی، اریتروپویتین و...
نکات شکل:
- به طور کلی سرخرگ های دیواره ی رحم پیچیدگی بیشتری نسبت به سیاهرگ دارند(همچنین تعداد بیشتر). و خود سرخرگ ها هم در عمق، پیچیدگی بیشتری نسبت به سطح دارند.
تنظیم هورمونی دستگاه تولید مثل در زن
نکات:
- دقت کنید افزایش ترشح استروژن و پروژسترون طی یک بازخورد باعث کاهش ترشح هورمون FSH می شود. بنابراین افزایش ترشح استروژن و پروژسترون می تواند به طور غیر مستقیم از رشد فولیکول های جدید در طی چرخه جلوگیری کند.
نکات ترکیبی:
- دقت شود یاخته های فولیکولی یا یاخته های جسم زردی، فقط برای یک هورمون گیرنده ندارند! هورمون های تیروئیدی(T3 , T4).
نکات شکل:
* دقت کنید که نمودار هورمون های FSH , LH ، استروژن و پروژسترون از کتاب درسی شما حذف شده است. ولی بار ها طراحان کنکور نشان داده اند که حتی به طرح سوال از مطالب حذف شده هم علاقه دارند! پس بهتر است حداقل برای یک بارم که شده به این نمودار ها نگاهی بیندازید.
* شکل دوم یک جمع بندی از این نمودار ها است که من برای کنکور خودم از این جمع بندی استفاده می کردم. اگر دوست داشتید می تونید یه نگاه بهش بندازید.
تست ها
در این قسمت به بررسی چند تست از کنکور می پردازیم تا نکات مرور و تثبیت شوند و همچنین شما با تیپ سوالات کنکور آشنا شوید.
برای پاسخنامه تشریحی این تست ها به پی دی اف انتهای مطلب مراجعه کنید.
- با توجه به مراحل تخمک زایی در یک فرد بالغ، کدام عبارت درباره ی هر یاخته ای که در مرحله پروفاز I میوز قرار دارد، درست است؟ (سراسری 95 خارج)
1- توسط تعدادی یاخته پیکری احاطه شده است.
2- در ابتدای یک چرخه جنسی به وجود آمده است.
3- مرحله دوم تقسیم میوز خود را خارج از تخمدان انجام می دهد.
4- تحت تاثیر هورمون های استروئیدی، به مرحله بلوغ نزدیک می شود.
- برای جلوگیری از فعال شدن فولیکول های جدید در مرحله لوتئال، ترشح کدام کاهش می یابد؟ (سراسری 86)
1- FSH , LH
2- پروژسترون و LH
3- استروژن و FSH
4- استروژن و پروژسترون
**پاسخ تشریحی در PDF می باشد.
انیمیشن
جهت فهم بهتر شما عزیزان، کلیپی از منابع خارجی برای شما تهیه و بارگزاری کردم که می تواند شما را برای مرور و تثبیت بیشتر مطلب کمک کند. همچنین قسمت هایی از کلیپ را که طبق متن کتاب می باشد را ترجمه کردم و در قالب زیرنویس در کلیپ قرار دادم.
امیدوارم که به خوبی استفاده کنید و برایتان مفید باشد.
صفحه اینستاگرام ما
دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتوانیم ارتباطمان را با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتان باشیم، صفحه ی اینستاگرام متا را بسازیم و همراهتان باشیم. برای دیدن صفحه ما روی لینک زیر کلیک کنید.
موفق باشید.
مهدی خداوندلو، دانشجو پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
