مهندسی عمران نقشه برداری از نگاه کیانوش محمد پناه

برای مشاهده فیلم معرفی مهندسی عمران کلیک کنید

پیش از پرداختن به معرفی رشته مهندسی عمران-نقشه برداری لازم است اشاره کنم که این رشته با رشته مهندسی عمران کاملا متفاوت بوده و حتی در دروس اختصاصی دانشگاهی هم بجز دو درس ، کاملا از هم متمایز می باشند.

مهندسی نقشه برداری

       عنوان مهندسی عمران گرایش نقشه برداری شاید برای توصیف این رشته تا حدی ناکارآمد باشد و نتواند تعریف درستی را از این رشته داشته باشد ، چرا که می توان گفت ، دروس تخصصی رشته مهندسی عمران-نقشه برداری اشتراک بسیار کمی با رشته مهندسی عمران-عمران دارند، لذا هنگامی که گروه نقشه برداری دانشگاه تهران از دانشکده مهندسی عمران تفکیک شد و خود به عنوان یک دانشکده مستقل شروع به فعالیت کرد، عنوان اسمی دانشکده نقشه برداری و اطلاعات مکانی را برای آن انتخاب کردند. امروزه رشته مهندسی نقشه برداری را در سطح جهان اغلب با عنوان مهندسی ژئوماتیک ( علوم زمین ) می شناسند.

      رشته مهندسی نقشه برداری رشته ای مکمل و همکار برای رشته مهندسی عمران محسوب می شود، بدان معنی که برای هر پروژه ساخت و ساز عمرانی ابتدا مهندسین نقشه بردار وارد عمل می شوند و با تعین پستی و بلندی های زمین و ارائه نقشه دقیق زمین و ... زمینه را برای طراحی و اجرای کارها توسط مهندسین عمران فراهم می کنند. شایان ذکر است که در اثنای انجام پروژه های عمرانی نیز تا پایان انجام پروژه مهندسین نقشه بردار مسئولیت کنترل دقت و اجرای دقیق طرح را بر عهده دارند. البته لازم به ذکر است که مهندسی نقشه برداری تنها به عملیات نقشه برداری با دوربین که اغلب ما  در کارگاه های پروژه های عمرانی مشاهده کرده ایم خلاصه نمی شود ، بلکه طیف وسیعی از فعالیت ها را در بر میگیرد که در ادامه بصورت مفصل بدان پرداخته شده است.

   در واقع تاریخچه کاربرد و پیدایش این رشته به پیش از میلاد مسیح (ع) نیز می رسد. با آغاز و گسترش تمدن ها و شهر نشین شدن انسان ها خلاء و نیاز به این رشته احساس شد و این گونه بود که در روم باستان برای خروج آب های سطحی ناشی از باران و سیلاب ها از استادیوم مشهور شهر ، در مصر برای اجرای دقیق طرح اهرام موسوم به اهرام ثلاثه و ... انسان به شکل ابتدایی و بسیار ساده از دانش و فن نقشه برداری استفاده کرد. اما در عصر حاضر رشته مهندسی نقشه برداری پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته و تا به امروز بر اهمیت و وسعت  آن افزوده شده و خواهد شد.

این رشته مناسب چه کسانی است ؟

      داوطلبان ورود به این رشته می بایست علاقه کافی به دروس هندسه ، مثلثات ، فیزیک ، آمار و احتمالات دبیرستان داشته باشند. پایه و اساس این رشته مباحث تئوریک ریاضی و هندسی است ، تا جایی که رشته مهندسی نقشه برداری به مهندسی هندسه شهرت دارد. افرادی که توانایی تحلیل چند معیاره و درک نسبتا عمیقی از مباحث فیزیکی مذکور دارند و بتوانند با استفاده از ابزار هایی که علم ریاضیات در اختیارشان می گذارد مسائل فیزیکی دنیای واقعی را بررسی و تحلیل کنند. البته واضح است که این توانایی ها طی دوران تحصیل دانشگاهی در افراد ایجاد می شود و اگر فردی علاقه کافی در مباحث مذکور را در خود می بیند یقینا با تلاش و پشتکار می توانند استعداد و علاقه خود را در محیط دانشگاه به شکوفایی برساند.

     دانشجویان این رشته می بایست درک و علاقه کافی به تفکر الگوریتمیک و زبان های برنامه نویسی داشته باشند. همچنین در بعضی زمینه های کاری آن داوطلبان باید علاقه مندی و آمادگی جسمانی لازم برای کار در محیط های بیرون از شهر و زمین های در حال ساخت داشته باشند .

     مطابق انتظار در مقطع کارشناسی اکثر گرایش ها و درس های این رشته نیازمند کار با نرم افزار های مانند :Civil3D , ArcGIS  و همچنین زبان های برنامه نویسی مانند C++ ، MATLAB ، SQL و ... است.

در دانشگاه :

    رشته مهندسی نقشه برداری شامل حدود 142 واحد درسی در طول دوره کارشناسی است.

گرایش های مهندسی عمران-نقشه برداری :

     اکنون دانشگاه های مطرح سطح کشور برای پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی گرایش ها را از هم تفکیک نمی کنند و دانشجویان مهندسی نقشه برداری می توانند دروس اختیاری را متناسب با گرایش مد نظرشان برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری انتخاب کنند.

واحد های درسی

دروس پایه :

ریاضی 1 ، ریاضی 2 ، معادلات دیفرانسیل ، آمار و احتمالات مهندسی ، برنامه نویسی کامپیوتر ، محاسبات عددی

دروس تخصصی :

ریاضیات مهندسی ، هندسه دیفرانسیل ، تئوری خطاها ، سرشکنی ، فوتوگرامتری ، پایگاه داده ، ژئودزی ، فیزیکال ژئودزی و ...

دروس اختیاری :

برنامه نویسی کامپیوتر پیشرفته ، زبان تخصصی ، محیط زیست و ...

تعدادی از دانشگاه هایی که در مقطع کارشناسی مهندسی نقشه برداری پذیرش دانشجو دارند :

ادامه تحصیل :

      با توجه به گستردگی فراوان رشته مهندسی نقشه برداری، کسی که می خواهد جایگاه های شغلی مهم و تخصصی را کسب کند، می بایست به تناسب تخصص مورد نیاز، در دوره کارشناسی ارشد و دکتری نیز تحصیل کند.

گرایش های مهندسی نقشه برداری در ایران :

مهندسی نقشه برداری - سنجش از دور

مهندسی نقشه برداری - سیستمهای اطلاعات جغرافیایی

مهندسی نقشه برداری - فتو گرامتری

مهندسی نقشه برداری - ژئودزی

مهندسی نقشه برداری - ژئودزی گرایش هیدروگرافی ( در مقطع کارشناسی ارشد فقط در دانشگاه تهران ارائه می شود )

بعد از فارغ التحصیلی :

       دانش‌آموختگان مهندسی نقشه‌برداری در هر مقطعی اعم از کاردانی ، کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری و ... به سرعت جذب بازار کار می‌شوند.

 به دلیل اهمیت این رشته در کارهای عمرانی و محاسبات فراوان ریاضی و تئوری های پیشرفته خطاها ، کسب توانایی کار و فعالیت در این رشته نیازمند سخت کوشی و تلاش فراوان است. از این رو مرسوم است که دانشجویان این رشته حتی در هنگام تحصیل نیز با پیشنهادات کار متعددی مواجه می‌شوند.

     سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ، وزارت راه و شهرسازی ، شرکت نفت ، سازمان آب و فاضلاب ، سازمان بنادر و کشتیرانی ، سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ، سازمان نقشه‌برداری کشور ، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ، شهرداری هاو شرکت های مشاوره و پیمانکاری کارهای عمرانی از جمله محل‌های جذب فارغ‌التحصیلان این رشته‌ است. مهندسی نقشه برداری یکی از رشته های اصلی در سازمان نظام مهندسی است.

      می توان گفت یکی از توفیقات اجباری مهندسی نقشه برداری نسبت به سایر رشته های مهندسی تعداد کم دانشگاه هایی است که این رشته را ارائه می دهند و به تبع آن تعداد به نسبت کم فارغ التحصیل این رشته است ، که باعث می شود در شرایط فعلی ، مهندس های نقشه بردار وضعیت نسبتا بهتری داشته باشند.

وضعیت در جهان :

    نقش مهندسین نقشه بردار در انجام پروژه های مختلف در جهان انکار ناپذیر است و محصولات نقشه برداری و تحلیل های مهندیسن نقشه بردار جزئی جدا نا شدنی در انجام بسیاری از پروژه های ساخت و تحقیقاتی است. علاوه بر فعالیت های عمرانی ، مهندسی ژئوماتیک در بحث محیط زیست که اکنون به بحران محیط زیست تبدیل شده است ، نقش بسزایی در تحلیل وضعیت موجود و همچنین ارائه طرح های پیشنهادی و نظارت بر اجرای آن ها دارد.

علم و تکنولوژی در حال تحول و پیشرفت است، مهندسی نقشه برداری نیز همانند سایر رشته ها از این قاعده مستثنی نیست و روز به روز در حال بروز رسانی است. این بروز رسانی از لحاظ علمی و همچنین در عرصه های  نرم افزاری و تجهیزاتی است.

     در حال حاضر در سطح جهان و کشور های پیشرفته، هدف در پروژه های نقشه برداری این است که همزمان با افزایش دقت در انجام پروژه وداده های به دست آمده ؛ سرعت انجام پروژه ها نیز افزایش یابد.

طبق نظام رتبه بندی QS بهترین دانشگاه ها در رشته مهندسی نقشه برداری به ترتیب زیر است :

ویرایش و تنظیم : فرزین رستمی