آيا تا به حال درباره مولکولهاي آلي و غيرآلي انديشيدهايد و اينکه تفاوت اين دو چيست؟ کدام مواد در قلمرو شيمي آلي قرار ميگيرند؟ بياييد با هم در اين باره بخوانيم و جواب اين سوالات را بيابيم.
در هر مقاله بر پايه شيمي، همواره به مولکولها برميخوريم و در بين اين مولکولها، مولکولهاي آلي و غيرآلي را جدا ميکنيم.
مولکولهاي آلي چه هستند؟
مولکولهاي آلي چيزي جز شيمي زندگي نيستند، ترکيباتي که از بيش از يک عنصر تشکيل شدهاند. مولکولهاي آلي در ارگانيسمهاي زيستي وجود دارند و همچنين در اين ارگانيسمها توليد ميشوند. خاصيتي که مولکولهاي آلي را از غيرآلي جدا ميکند اين هست که مولکولهاي آلي داراي پيوندهاي کربن-هيدروژن هستند در حاليکه مولکولهاي غيرآلي داراي چنين پيوندهايي نيستند. چهار گروه عمده مولکولهاي آلي کربوهيدراتها، پروتئينها، ليپيدها و نوکلوئيک اسيدها هستند.
کربوهيدراتها
واژه کربوهيدراتها در واقع توضيح ميدهد که اين مولکولها از چه درست شدهاند. اين
مولکولها شامل هيدراتهاي کربن به نسبت يک مولکول کربن به يک مولکول آب هستند (CH2O).
همانطور که ميدانيد انواع مختلفي از کربوهيدراتها وجود دارد. از اين جمله ميتوان به ساکاريد، مونوساکاريد و پليساکاريد اشاره کرد.
کلمه ساکاريد کلمه ديگري براي واژه کربوهيدرات است، زيرا ميتواند داراي پيشوند شود و اندازه مولکول را نشان دهد (مونو، دي، تري، پلي).
مونوساکاريدها سادهترين شکل مولکولها هستند زيرا آنها تنها شامل قندهاي تک ميشوند و تنها يک مولکول دارند. ديساکاريدها قندهاي دوتايي هستند و ترکيب دو مونوساکاريد هستند. پليساکاريدها پليمر هستند و از چندين قند تشکيل شدهاند. اين قندها ميتوانند مونومرهاي مشابه (تعداد زيادي مونوساکاريد مشابه) باشند و يا مخلوطي از مونوساکاريدهاي مختلف.
پروتئينها
پروتئينها پليمرهايي هستند که از مونومرهايي به نام آمينو اسيد ترکيب شدهاند. هر
آمينو اسيد شامل گروههاي زير ميشود:
• پايهي گروه آمينو (-NH2)
• گروه کربوکسيليک اسيد (-COOH)
• اتم هيدروژن
تمام موارد بالا به يک اتم کربن متصل هستند (α-کربن يا آلفا کربن). يک پيوند چهارم به کربن آلفا متصل ميشود و آن را به يک گروه جانبي که از آمينواسيدهاي مختلف است وصل ميکند. اين گروههاي جانبي مهم هستند، زيرا بر روي چگونگي اثرگذاري آمينواسيدهاي پروتئين بر روي همديگر و چگونگي واکنش پروتئين با مولکولهاي ديگر تاثير گذار است. اگرچه صدها آمينواسيد مختلف وجود دارد، اکثر ارگانيسمها تنها از 21 نوع براي ساخت پروتئين استفاده ميکنند.
پيوندهاي پپتيد (Peptide) پيوندهاي کووالانسي هستند که آمينواسيدها را به زنجيره متصل ميکنند. ديپپتيد به دو آمينواسيد گفته ميشود که به هم متصل شدهاند و پليپپتيد نيز به اتصال بيش از دو آمينواسيد گفته ميشود.
