فناوری اطلاعات چیست؟

فناوري اطلاعات دنياي جديدي از علوم را عرضه کرد .عبارت فناوري اطلاعات (IT) يا به تعبير کاملتر فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) فن آوري اطلاعات و ارتباطات ITC چيست نگاهي به تعاريف بنيادي فن آوري اطلاعات IT مخفف عبارت انگليسيInformation & Communication Technology است .منظور از آن مجموعه ابزارها و روش هاي لازم براي توليد، پردازش، نگهداري، توزيع و انهدام سيستم هاي مبتني بر اطلاعات به معني فراگير آن (شامل متن، صوت و تصوير) است و به مجموعه اي گفته مي شود

در فن آوري اطلاعات و ارتباطات ۴ فرآيند نهفته ودروني است

اول: توليد،

دوم ، پردازش

 سوم ذخيره

چهارم بازيابي

پنجم انتقال اطلاعات که در ابتدا و قبل از حضور ارتباطات امروزين و با نبود مبحث انتقال اطلاعات تنها فن آوري به فن آوري اطلاعات موسوم بود

اجزاي فن آوري اطلاعات و ارتباطات ICT که داراي يکي از اجزاي زير باشد:

- سخت افزار (Hard ware)

- نرم افزار (Software)

- سيستم هاي ارتباطي (Communication Systems)

در ابتدا چند واژه اصلي در مقوله فناوري اطلاعات، تعريف و تفاوت بين آنها را به منظور روش شدن بحث، تشريح مي کنيم.

داده data :

بر اساس تعاريف موجود در منابع،‌ مي توان چنين داده يا ديتا DATA را تعريف نمود :

داده ها گروهي از نمادها،‌کلمات، اعداد، نمودارها و حقايق گسسته و بي مفهومي هستند که رخدادها را نشان مي دهند.

داده ها حقايقي هستند که از طريق مشاهده و‌تحقيق بدست مي آيند. مواد خامي که هنوز پردازش نشده اند مانند تاريخ و مقدار يک صورتحساب، تعداد پرسنل شرکت،‌ جزئيات ليست حقوق. در مثال ساده تر ؛ تاريخ تولد شما در ابتدا در برابر سن شما يک داده محسوب مي شود که براي استفاده پس از پردازش و اعلان سن شما به اطلاعات بدل مي شود

اطلاعات Information :

اطلاعات را بر اساس تعاريف موجود در منابع،‌ مي توان چنين تعريف نمود :

اطلاعات، داده هاي پردازش شده و حقايقي با مفهوم هستند که به توصيف و تعريف داده ها مي پردازند و توسط گيرنده پيام درک و تفسير مي شوند.

در واقع داده ها با افزودن۵ ويژگي شامل زمينه (Context) ، طبقه بندي (Categorization) ، محاسبه (Calculation) ، اصلاح (Correction) ، و جمع شدگي (Condensation) ، به اطلاعات تبديل مي شوند.

اصول تبديل داده به اطلاعات

هنگام تهيه گزارش ها، بايد از نيازها، تحصيلات و موقعيت کاربران و استفاده کنندگان در سازمان آگاه باشيم و داده ها را بر اساس نياز آنان به اطلاعات مورد نظر تبديل کنيم. همچنين اطلاعات بايد دقيق و به روز باشند به طوري که باعث بهبود تصميمات شوند.پارامترهاي به موقع بودن، مناسبت، دقت، جزئيات، تکرار و قابليت فهم به عنوان ويژگي هاي اصلي اطلاعات مطرح هستند. دانش: اطلاعات در مرحله بعدي اين فرايند به وسيله پرسنل سازمان به دانش تبديل مي شود. براي توليد دانش در يک فرايند نياز به اطلاعات، نيروي انساني و مديريت دانش داريم. دانش از مهمترين نتايج اين فرايند است که باعث ايجاد مزيت رقابتي براي سازمان مي شود.

امروزه دانش را به عنوان مهمترين منبع نوآوري، بهره وري انسانها و در نهايت رشد و بقاي سازمان مي شناسند. در منابع علمي معتبر نيز دانش را آميخته اي از نظرات تجربيات، تئوري ها، الگوها، مهارت و سرمايه هاي اطلاعاتي تعريف مي کنند.

اطلاعات چيست و چگونه تعريف مي شود

به اين ترتيب اطلاعات پاسخگوي سئوالاتي مانند چه چيزي (What) ، چه کسي (Who) ، چه زماني (When) ، و کجا (where) است و دانش نيز پاسخگوي سئوالات چگونگي (How) است. خرد: پس از ايجاد دانش، خرد يا بينش (Wisdom) مرحله نهايي اين فرايند است.

خرد يا بينش در برگيرنده مباني، اصول و الگوي اوليه براي فهم و به کارگيري دانش مناسب براي يک منظور خاص يا معين است. به عبارت ديگر دانش روش پياده سازي و استفاده از اطلاعات و پاسخي براي سئوال چرا (Why) است. ارتباطات براي اينکه از اطلاعات تهيه شده استفاده شود بايد آن را در اختيار کاربر قرار داد و اين انتقال از طريق مفهوم ارتباطات انجام مي شود. ارتباط چندين شکل مختلف دارد مانند مکالمه حضوري، مکالمه تلفني، ملاقاتهاي رسمي، نامه ها و گزارش ها.

عوامل ارتباطات نامطلوب

بايد از هر گونه عاملي که باعث ارتباطات نامناسب مي شود مانند نوشتار ضعيف يا غير منطقي، طراحي بد، تصوير با کيفيت پايين و اختلالات فيزيکي اجتناب کرد. بهترين نوع ارتباط نوعي از ارتباط است که گيرنده و فرستنده هر دو مفهوم يکساني را برداشت کنند و علي رغم همه پيشرفت هاي قرن بيستم هنوز ارتباطات مناسب به ندرت انجام مي شود. بنابراين مديران فناوري اطلاعات سازمانها مي بايست با تدابير لازم و آماده سازي اين بستر نسبت به بهبود سطح ارتباطات سازمان اقدام کنند.

سيستم هاي اطلاعاتي

همانطوري که مي دانيد تعريف سيستم عبارت است از مجموعه اي از اجزاي به هم پيوسته که براي تحقق هدفي واحد، با هم در تعامل هستند. هر سيستم از ورودي ها، خروجي ها، فرايند، بازخورد و محيط تشکيل شده است. سيستم اطلاعاتي نيز به سيستمي گفته مي شود که براي کاربران سازمان به منظور حمايت و پشتيباني از تصميم گيري ها اطلاعات تهيه مي کند مثلاً يک سيستم حقوق و دستمزد (چه به صورت دستي و يا مکانيزه (CBIS) يک سيستم اطلاعاتي تلقي مي شود.

از انواع سيستم هاي اطلاعاتي مي توان سيستم هاي زير را نام برد:

- سيستم پردازش داده ها (DP)

- سيستم اطلاعات مديريت (MIS)

- سيستم پشتيباني تصميم گيري (DSS)

طرح جامع فناوري اطلاعات IT Master Plan

با توجه به رشد سريع فناوري اطلاعات در عرصه هاي مختلف و نياز و وابستگي روز افزون (به ويژه در سازمان هاي متوسط و بزرگ) به اين فناوري، يکي از وظايف مهم مديران IT در سازمانها، به هنگام کردن سازمان با اين تغييرات روز افزون است. به طوري که با حداقل هزينه، بهترين انتخاب را داشته باشند. طرح جامع فناوري اطلاعات سندي است که در آن پس از انجام بررسي هاي کارشناسانه ابتدا وضعيت موجود سازمان و سپس نيازها و برنامه هاي سازمان به منظور تامين کليه نيازهاي اطلاعاتي به صورت هماهنگي با ماموريت و چشم انداز کلي سازمان تبيين مي شود.

با توجه به اينکه فناوري اطلاعات هزينه هاي زيادي را به سازمان تحميل مي کند مديران فناوري اطلاعات، بايستي در طرح جامع فناوري اطلاعات خود، مسائل اقتصادي را به دقت تشريح و عواقب آن را مورد بررسي قرار دهند تا در نهايت بتوانند بهترين گزينه را براي سازمان خود انتخاب کنند و هماهنگ با ساير برنامه هاي سازمان در راستاي ايجاد ارزش افزوده قرار گيرند.

آشنايي با مفاهيم بنيادي فرآيند فن آوري اطلاعات و ارتباطات

تبديل اطلاعات Conversion

تبديل اطلاعات يعني تبديل اطلاعات از داده به اطلاعات يا از شکلي از اطلاعات به شکل ديگر در کليه ابتدا آغاز فرآيند موجود

براي مثال اسکن کردن يک متن و تبديل آن به يک فايل .

ذخيره سازي اطلاعات Storage

ذخيره سازي اطلاعات را مي توان چنين برداشت نمود هرگونه عملياتي که اطلاعات را برروي يک رسانه ذخيره کند معنا رسانه اينجا معنا خاص يک وسيله ايست که قدرت ذخيره و بازيابي وبعبارتي بازخواني اطلاعات را داشته باشد.

براي مثال ذخيره کردن صدا بر روي CD يا ذخيره کردن اطلاعات عمل رايت موسيقي بر روي سي دي دخيره سازي اطلاعات بر روي رسانه Cd تعريف مي شود

پردازش اطلاعات Processing

هرنوع عمليات بر روي داده يا اطلاعات در مسير فرآيند توليد، ذخيره و بازيابي و انتقال اطلاعات و يا تبديل داده به اطلاعات را به گونه اي که اطلاعات موجود را با افزايش افزوده همراه سازد پردازش اطلاعات تعريف مي کنند

براي مثال محاسبه حقوق و دستمزد يا تهيه تراز مالي و يا محاسبه اقلام مورد نياز براي خريد اين مثالي از ايجاد ارزش افزوده اطلاعات است اما اگر تاريخ تولد من را بگيريد بعنوان داده و خروجي اتان سن من باشد اينهم پردازش تبديل داده به اطلاعات محسوب مي گردد

تبادل اطلاعات Communication

هرنوع عملياتي که برروي اطلاعات در مسير فرآيند توليد، ذخيره و بازيابي اطلاعات انجام شود تبادل اطلاعات يا به تعبير من انتقال اطلاعات محسوب مي شود

مانند ارسال يک يا چند فايل از کامپيوتري به کامپيوتر ديگر ، مثالي عيني تر، همين اينترنت در آن انتقال اطلاعات از کامپيوتر مادر و سرور ميزبان وبلاگ من به کامپيوتر و نرم افزار مرورگرشما انجام مي شود.

تحليل اطلاعات Analysis

هر گونه عمليات و فرآيندي که به تحليل هوشمند، هدفمند و هوش گراي اطلاعات بدل شود تحليل اطلاعات گويند ، تحليل اطلاعات و پردازش اطلاعات در هوشمندي و تحليل محتوايي دروني متفاوت مي باشند اما از لحاظ خروجي و ارزش افزوده اطلاعات برابر هستند .مانند نرم افزارهاي هوشمند طراحي صنعتي و ساختماني.

انهدام اطلاعات Delete

هر نوع فرآيندي که باعث از بين رفتن و خروج بخشي از اطلاعات در فرآيند ذخيره ، بازيابي و انتقال اطلاعات شود انهدام اطلاعات تعريف مي شود بديهي است انهدام اطلاعات جز پردازش است که به نتيجه نابودي وجودي اطلاعات ختم مي شود!!!!

مانند حذف اطلاعات اضافه و غيرضروري يک کامپيوتر

يک مثال عيني :

يک خبرگزاري داريم در اين خبرگزاري فرضي به فن آوري اطلاعات رو آورده و کليه عمليات خود را با فن آوري اطلاعات انجام مي دهد و چهار اصل ذخيره ، بازيابي ، پردازش و انتقال اطلاعات را انجام مي دهد.

خبرنگار فرضي اين خبرگزاري ، خبر خود را به وسيله سخت افزار کامپيوتر و نرم افزار ويراستاري تحرير مي کند و در قسمتي از کامپيوتر خود ذخيره مي کند( ذخيره اطلاعات) سردبير خبر را بازخواني مي کند وتصحيح مي نمايد ( بازيابي اطلاعات) ؛ و آن را روي سرور برمبناي خروجي و فرمت خاص مي دهد ( پردازش اطلاعات ) حال اين خبر برروي شبکه ملي پخش مي شود( انتقال اطلاعات) پس چهار اصل اطلاعات را داراست.

تعبير اصول فرآيند فن آوري اطلاعات و ارتباطات در مثال خبرگزاري

اين چهار اصل خبرگزاري را به فن آوري اطلاعات سوق داده است .

تبديل اطلاعات براي مثال اسکن کردن يک متن و تبديل آن به يک فايل.

ذخيره سازي اطلاعات پس از تايپ خبر و مقاله در روي حافظه دايمي کامپيوتر خبرگزاري ذخيره شود.

پردازش اطلاعات : ارقام و اعداد با کامپيوتر محاسبه و در خبر درج شود يا خبري مورد پردازش و ويرايش قرار گيرد

تبادل اطلاعات : خبر به صورت فايل و با فاکس ميل به دفتر مرکزي مخابره شود!!!

تحليل اطلاعات يک نرم افزار غلطهاي احتمالي را تصحيح و از لحاظ نگارش خبر را ويراستاري کند انهدام اطلاعات: رييس خبرگزاري عصباني و خبر را از خروجي خبرگزاري پاک کند دليلش خوب ديگه!!!!

فن آوري اطلاعات در يک نگاه!!

فن آوري مربوط به سخت افزار و نرم افزار کامپيوتر براي پردازش ، ذخيره سازي و انتقال اطلاعات است.فن آوري اطلاعاتIT علم و مهارت هاي همه جنبه هاي محاسبات ، ذخيره سازي اطلاعات و ارتباطات است . آي تي IT مبحث جديدي است که به سرعت رشد کرده و تغييرات بنيادي در دنياي کنوني ايجاد مي کند ، اين تغييرات ناشي از انجام روش هاي تجاري جديد ، ايجاد تنوعات و سرگرمي هاي جديد و به وجود آوردن هنرهاي جديد مي باشد.

تکنولوژي اطلاعات شامل موضوعاتي است که به علم و تکنولوژي کامپيوتر ، طراحي ، توسعه ، نصب و پياده سازي سيستم ها و نرم افزارهاي اطلاعاتي مربوط مي شود.

فن آوري اطلاعات به طراحي و استفاده از کامپيوتر و ارتباطات براي حل انواع مختلف مسايل مربوط مي شود. بسيار جالب توجه است که کامپيوترهايي که در ۵ سال پيش توليد شدند ، اکنون در تعداد زيادي از سازمان هاي بزرگ استفاده مي شوند.

ما پذيرفته ايم که تقريبا تمام صورت حساب ها و پرداخت هاي ما از ادارات دولتي و سازمان هاي بزرگ توسط کامپيوتر چاپ مي شوند و خدماتي مانند Bankcard و Medicare فقط به دليل وجود آنکه کاربردهاي کامپيوتر بسيار متنوع است ، از چاپ صورت حساب ها گرفته تا کنترل کوره هاي بسيار حساس ، همه آنها نياز دارند که اطلاعاتشان در کامپيوتر ذخيره شده و برنامه ها توسط کامپيوتر با مهارت اداره شوند.

با تعاريف و تاريخچه فن آوري اطلاعات Information Technology آشنا شويم

ملل عقب مانده در جهان امروز آنهايي هستند که بسيار دير به مرحله انقلاب با تعاريف و تاريخچه فن آوري اطلاعات Information Technology آشنا شويمصنعتي خود گام نهادند ، در آينده نزديک ملل عقب مانده آنهايي خواهند بود که دير به مرحله انقلاب اطلاعاتي وارد مي شوند .

تعريفي از فناوري اطلاعات (IT)

اطلاعات (Information)

مطالبي است که از داده هاي خامي استخراج شود ؛ بعبارتي اطلاعات همان فرم قابل استفاده از داده‌ها است که از راه‌هاي خاصي پس از پردازش بدست مي‌‌آيد. به عبارت ديگر اطلاعات داده ايست که توضيح و تفسير شده باشد مثلاً، با داشتن تاريخ تولد فردي بعنوان داده، مي توان به اطلاعاتي چون تاريخ تولد و يا تفاوت سني وي با خودمان پي بريم .

فن آوري (Technology)

ترکيبي از مهارت‌ها ، دانش‌ها؛ توانايي‌ها ، مواد ،ماشين‌ها و ابزارها است که انسان از آن براي تبديل و يا تغيير مواد خام به اجناس ارزشمند يا خدمات استفاده مي‌کند.

فن آوري اطلاعات

تکنولوژي است که براي ذخيره ، بازيابي ،انتقال و پردازش اطلاعات استفاده مي‌شود. امروزه سازمانها و موسسات از تکنولوژي اطلاعات استفاده مي‌کنند تا با بهره گيري از ذخيره ، بازيابي ،انتقال و پردا زش اطلاعات مديريت نوين را در مجموعه خود اعمال کنند.

يک مثال ساده از تکنولوژي اي تي

فرض کنيم در يکي از دفاتر خبرگزاري در منطقه اي ، با بهره گيري از فن آوري اطلاعات روش نويني را در عرصه خبر ارايه مي دهند، بدين معني که در دفتر چندين سيستم رايانه وجود دارد که با بهره گيري از شبکه داخلي با هم در ارتباط اند و هر يک به منظور تايپ ، ويرايش و ارسا ل خبر مجهز به نرم افزارهايي هستند. اين مرکز مجهز به زير ساختارهاي فن آوري اطلاعات و ارتباطات است .به کليه فن و اقداماتي که به کمک اين مجموعه مي آيد تا توليد و انتشار خبر را انجام دهند ؛ در اصطلاح مهندسي ، فن آوري اطلاعات مي گويند.

به بياني ديگر علاوه بر تجهيزات شبکه داخلي و امکانات اينترنتي که اين دفتر را به مرکز تهران متصل و امکان مخابره و يا دريافت اخبار را فراهم مي سازد کليه تجهيزات مخابراتي ، دوربين هاي ديجيتالي و امکانات سخت افزاري و نرم افزاري ديگز نيز شامل زيرساختارهاي اين فن آوري مي شوند.يعني کليه عوامل و خدماتي که در انتقال اطلاعات در شبکه محلي و جهاني ، ذخيره اطلاعا ت بعنوان سابقه خبر ، بازيابي اطلاعات (باز خواني خبر) و پردازش اطلاعات کمک مي نمايند جز زيرساختار فن آوري هستند.به دانش بهره گيري از اين زيرساختارها فن آوري اطلاعات و ارتباطات گويند البته مثالي که ذکر شد هرگز تمام ابعاد خصوصيا ت و ويژگيهاي فن آوري اطلاعات را در بر نخواهد گرفت ، تنها تعريف ساده از يک اصطلاح فني ، پيچيده وبحث برانگيز در مثالي نمادين ارايه شد .

مفهم فن آوري اطلاعات و ارتباطات

همان مفاهيم فن آوري اطلاعات را شامل مي گردد و چهار عنصر ۱- ذخيره اطلاعات ۲- بازيابي اطلاعات ۳- پردازش اطلاعات ۴- انتقال اطلاعات را به همراه دارد اما در اين فن آوري اطلاعات نقش انتقال اطلاعات برجسته تر است و به نوعي لوازم سخت افزاري و مخابراتي مانند کامپيوترهاي ميان بر، شبکه هاي کامپيوتري و ماکرويوها ، خطوط خاص مخابراتي ايکس ۲۵ نقش بارزتر دارد يعني ارتباطات نيز در مباحث نقشي معادل اطلاعات دارد البته متخصصين در اين امر تفاوتهايي را قايلند ولي در مجموع ما هميشه فن آوري اطلاعات و فن آوري اطلاعات و ارتباطات را يکي فرض کرده ايم

تاريخچه فن آوري اطلاعات:

پس از دردسترس قرارگرفتن کامپيوتر درسال ۱۹۵۰ ميلادي، اولين کاربرد علمي که کامپيوتر درآن استفاده شد انتخابات رياست جمهوري آمريکا درسال ۱۹۵۱ بود. درسال ۱۹۶۰ با حضور کامپيوتر بزرگ (Main frame) ايده توسعه پايگاه هاي اطلاعاتي متمرکز اطلاعات ومفهوم انفورماتيک(داده پردازي) شکل گرفت وکاربردآن درحوزه مديريت اطلاعات طرفداران بيشتري پيدا کرد.

اين ايده درسالهاي ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ بصورت استفاده از سيستم هاي هوشمند وکمک به تصميم گيري شکل قوي تري به خود گرفت وايده اصلي اتوماسيون اداري وسيستم هاي بدون کاغذ را تقويت نمود. درکشورهاي ديگر مثل ژاپن ، آلمان، انگلستان وغيره نيز کاربردهاي کامپيوتر درزمينه خدمات بانکداري، هتلداري، مديريت پروژه هاو… رشد نمود.

ضعف اين سرويس ها وکاربردها درنبود سيستم هاي قوي ارتباطي بيشتر مشخص شد زيرا باوجود تلفن وتلگراف امکان انتقال اطلاعات با حجم بالا امکان پذير نبود وقدرت سيستم هاي محاسباتي وکاربردهاي انفورماتيک آن تنها درحوزه هاي محدود قابل استفاده بود.

بارشد روزافزون شبکه هاي کامپيوتري وقدرت ارسال اطلاعات علاوه برصدا، ازطريق شبکه هاي مخابراتي دردهه ۱۹۸۰ گستره کاربردهاي انفورماتيک ازطريق شبکه رو به فزوني گذاشت . سپس با پيوند تاريخي قدرت محاسباتي کامپيوترها وامکان ارسال اطلاعات ، فن آوري اطلاعات (IT) متولد شد.

بطورکلي به مجموعه تکنيکهاو ابزارها وعلومي اطلاق ميشود که درانجام فعاليتهاي جمع آوري، ذخيره، بازيابي، پردازش و… توزيع انواع اطلاعات (تصوير، داده، صدا و…) درهرسطحي ازکيفيت وکميت مشارکت دارند.

مديريت فناوريهاي ارتباطات و اطلاعات(ITs ) در سازمان:

نگاه نوين به مسائل مديريتي ايجاب مي کند که مديران به سادگي از کنار نقش تاثير گدار فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي عبور نکنند. ورود گسترده رايانه و ابزارهاي جانبي آن به درون ساختار اجرايي و اداري سازمان ها و گسترش اقبال عمومي مديران به انجام اطلاع رساني در حيطه شبکه جهاني اينترنت حتي به صورت ظاهري امري است که بايد با توجه و درايت خاصي به آن نگاه کرد. و راهکارهاي مناسب را در بستر هاي موجود مشخص و به کاربست تا ابزارهاي موثر در پيشرفت شاخص هايICT در سازمان به بهترين نحو ممکن، چه از نظر کمي و چه از جنبه کيفي مورد استفاده قرار گيرد.

ضمن اينکه از تحميل هزينه هاي اقتصادي نامعقول بر دوش سازمان جلوگيري کند. گسترش و پيچيدگي علوم رايانه و فرآيندهاي توليد تا توزيع اطلاعات با توجه به تنوع تخصصهاي علمي و فني به حدي است که هرکس نمي تواند به تنهايي در تمام ابزارهاي اطلاعاتي و ارتباطي صاحب دانش هاي لازم باشد.با اين وجود مدير يک سازمان بايد در حد لازم از اطلاعات تخصصي و پايه برخوردار باشد. اما امروزه در سازمان هاي بزرگ رسالت استقرار، توسعه و نظارت بر اين فناوري ها بر عهده واحدهايICT مي باشد. که بر حسب تنوع و حجم کار از متخصصين مختلفي تشکيل مي شود ولي به هر حال مديريت ICT در سازمان امري است که بايد با نظارت مستقيم مدير سازمان همرا باشد. تا هماهنگ و همسو با ساير برنامه ها و کارکردهاي سازمان گام بردارد.

از جمله مهمترين گام ها و برنامه ها در مديريت و هدايت راهبرديICT در سازمان توجه به کاربران و افرادي است که بايد از اين فناوري استفاده کنند. برگزاري دوره هاي آموزشي مبتني بر نباز سنجي گروههاي کاري، ترغيب و تشويق کارمندان و کارشناسان به استفاده ازIT در ابعاد کاري و حتي خصوصي و همچنين طراحي مدل هاي کوچچک و آزمايشي براي گسترش آگاهي و تجربه افراد مي باشد.