|
بافت |
1- بافت پوششي معده از نوع استوانه اي ساده (تک لايه) است. 2- بافت پوششي استوانه اي تک لايه معده از سه نوع سلول تشکيل شده است که عبارتند از: سلول هاي موکوزي، سلول هاي اصلي و سلول هاي حاشيه اي. از ترشحات اين سلول ها شيره معده (شامل موکوز، اسيد معده، فاکتور داخلي و آنزيم) به وجود مي آيد. 3- در معده، تعداد سلول هاي اصلي > حاشيه اي > موکوزي. 4- در سطح داخلي معده حفره هايي وجود دارد که در سطح پاييني اين حفره ها، غدد معدي قرار دارند. غدد معدي از اين 3 نوع سلول ساخته شده اند. 5- سلول هاي موکوزي در سراسر معده (نزديک پيلور و دور از آن) به صورت يکنواخت پخش شده اند و موسين ترشح مي کنند. 6- سلول هاي اصلي که فراوانترين سلول هاي موجود در غدد معدي هستند در سرتاسر معده (نزديک پيلور و دور از آن) وجود دارند و وظيفه آن ها ترشح آنزيم است (به همين دليل فعاليت شبکه آندوپلاسمي زبر و جسم گلژي در آن ها زياد است). 7- سلول هاي حاشيه اي يا کناري که از بقيه سلول هاي مخاط معده درشت تر هستند، HCl و فاکتور داخلي معده را مي سازند. سلول هاي حاشيه اي در قسمت هاي دور از پيلور بيشترند. 8- بافت ماهيچه اي معده از نوع ماهيچه صاف بوده و بصورت غيرارادي منقبض شده پس انقباض آن توسط اعصاب خودمختار (سمپاتيک و پاراسمپاتيک) کنترل مي شود (اعصاب پاراسمپاتيک بر فعاليت هاي گوارشي اثر افزاينده و سمپاتيک اثر کاهنده دارد). | |||
|
ترشحات |
موسين |
پروتئيني است که از سلول هاي موکوزي ترشح مي شود و بعد از ترکيب با آب به موکوز تبديل مي شود (موکوز معده ضخيم تر، چسبنده تر و قليايي تر از موکوز بقيه جاهاي لوله گوارش است) اين موضوع باعث مي شود شيره معده با اسيد و آنزيم هايي که دارد به مخاط معده آسيب نزند. | ||
|
آنزيم ها |
پروتئازها
|
پپسينوژن و پپسين |
مهمترين آنزيم هاي معده پروتئازهايي با نام کلي پپسينوژن مي باشند. پپسينوژن يک پروتئاز ولي غيرفعال است که در برخورد با HCl با تغيير ساختار و کوچک شدن به پپسين فعال تبديل مي شود. خود پپسين توليد شده هم مي تواند پپسينوژن هاي غيرفعال را به پپسين فعال تبديل کند (خود تنظيمي مثبت). * پپسين نمي تواند پروتئين ها را تا توليد آمينواسيد هيدروليز کند (به همين خاطر در کيموس معده آمينواسيد وجود ندارد) به عبارت بهتر پپسين يک هيدروليز کننده ناقص است که پروتئين ها را به پلي پپتيدهاي کوچک تبديل مي کند. * برخلاف بيشتر آنزيم ها که در PH خنثي حداکثر فعاليت را دارند، عملکرد فعال پپسين در محيط اسيدي صورت مي گيرد. * پپسين آنزيم هيدروليز کننده پروتئين هاست پس توانايي شکستن پيوند پپتيدي و آزاد کردن آب را دارد. | |
|
رنين |
رنين هم پروتئاز ديگري است که از سلول هاي اصلي معده نوزاد انسان و بسياري از پستانداران ترشح مي شود. وظيفه رنين اثر بر کازئين (پروتئين شير) محلول در شير و تبديل آن به کازئين نامحلول است (رسوب کازئين). از رنين به عنوان مايه پنير در صنعت پنيرسازي استفاده مي شود. | |||
|
ليپازها |
ليپازهاي معده نقش اندکي در گوارش چربي ها دارند. گوارش چربي ها به طور عمده در روده کوچک توسط ليپازهاي لوزالمعده (نقش اصلي) و صفرا (نقش کمکي) انجام مي شود. | |||
|
HCl
|
با توجه به اين که اسيد معده مهمترين عامل در ايجاد پپسين فعال و تبديل پپسينوژن به پپسين است پس مي توان گفت که به طور غيرمستقيم اسيد معده نقش بسيار مهمي در تجزيه و هيدروليز پروتئين ها بر عهده دارد. همچنين اسيد معده ميکروب ها را مي کشد و جزء اولين خط دفاع غير اختصاصي و از نوع ايمني ذاتي مي باشد. | |||
|
فاکتور داخلي |
فاکتور داخلي، گليکوپروتئيني و نوعي پروتئين انتقالي است که در معده باعث حفظ ويتامين B12 از گزند آنزيم هاي معده وکمک به جذب آن در روده است. * ويتامين B12 براي توليد گلبول هاي قرمز توسط مغز قرمز استخوان ضروري است پس تخريب سلول ها يا برداشتن معده باعث کمبود فاکتور داخلي، کمبود ويتامين B12 و در نهايت باعث نوعي کم خوني (آنمي وخيم) مي شود. | |||
|
گاسترين |
از برخي سلول هاي نزديک پيلور که سلول هاي درون ريز هستند هورموني پروتئيني به نام گاسترين ترشح مي شود. * هورمون گاسترين به خون مي ريزد و در شيره معده ديده نمي شود. * گاسترين با اثر بر معده ميزان ترشح اسيد را خيلي زياد و ميزان ترشح آنزيم را کمي زياد مي کند پس مي توان گفت که گاسترين هم روي سلول هاي اصلي و هم روي سلول هاي حاشيه اي اثر مي کند اما اين تأثير روي سلول هاي حاشيه اي بيشتر است. * سلول هاي ترشح کننده گاسترين در معده و بافت هدف آن نيز در معده است. * عمل اصلي گاسترين افزايشHCl معده است پس مي توان گفت که گاسترين قابليت کاهش PH را دارد. | |||
